Zofia Kossak w 1933 r. Fot. See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
Pamięć Zofii Kossak, pisarki, więźniarki Auschwitz, Sprawiedliwej wśród Narodów Świata, upamiętni w środę w Górach Wielkich katowicki oddział IPN. Jego rzecznik Monika Kobylańska przypomniała, że tego dnia mija 57. rocznica jej śmierci.
„W środę upamiętnimy Zofię Kossak, wybitną pisarkę, charyzmatyczną konspiratorkę z okresu okupacji hitlerowskiej, więźniarkę KL Auschwitz i Pawiaka, która w 1945 roku została zmuszona do emigracji i skazana w czasach stalinizmu na artystyczne zapomnienie” – powiedziała Kobylańska.
Jak dodała, wydarzenie rozpocznie wykład „Zwyczajna świętość Zofii Kossak-Szatkowskiej”, który prof. Krystyna Heska-Kwaśniewicz wygłosi w góreckim kościele pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Odprawiona zostanie w nim msza św. w intencji pisarki. „Po niej uczestnicy udadzą się na znajdujący się obok świątyni cmentarz, by złożyć kwiaty na grobie Zofii Kossak” – powiedziała Monika Kobylańska.
Udział w wydarzeniu wezmą między innymi szef katowickiego oddziału IPN dr Andrzej Sznajder i wicewojewoda śląski Michał Kopański.
Zofia Kossak urodziła się 10 sierpnia 1889 roku. Była córką Tadeusza Kossaka, bliźniaka malarza Wojciecha, wnuczką Juliusza oraz kuzynką Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Studiowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie i rysunek w Genewie. Wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego, z którym gospodarowała w majątku na Wołyniu. Tam zastała ich rewolucja bolszewicka. Wydostali się z Wołynia i dotarli do Krakowa, gdzie pozostawali bez środków do życia. Zofia wydała wspomnienia z ogarniętych rewolucją Kresów. Ukazały się w 1922 r. pod tytułem "Pożoga". W jej późniejszym dorobku miała też powieści między innymi "Krzyżowcy" i "Bez oręża".
Po śmierci męża Stefana Szczuckiego w 1923 r. zamieszkała w dworze w Górkach Wielkich. Dwa lata później ponownie wyszła za mąż, za Zygmunta Szatkowskiego.
Przed wojną w wypowiedziach pisarki pojawiały się akcenty antysemickie. Jej postawa diametralnie zmieniła się podczas niemieckiej okupacji.
Założyła wówczas konspiracyjne organizacje Front Odrodzenia Polski oraz Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom im. Konrada Żegoty, który zastąpiła Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu na Kraj. Po wojnie Żegota została uhonorowana przez izraelski instytut Jad Waszem medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".
Zofia Kossak była więźniarką Auschwitz. W obozie straciła drugiego syna Tadeusza. W 1944 roku Niemcy przewieźli ją z Auschwitz do więzienia na Pawiaku i skazali na śmierć. Dzięki staraniom władz podziemia udało się doprowadzić do jej uwolnienia. Pisarka uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim.
W 1945 roku wyjechała do Londynu. Po powrocie z emigracji zamieszkała w Górkach Wielkich w domu ogrodnika położonym obok dworu, który spłonął. Zmarła 9 kwietnia 1968 roku w Bielsku-Białej.
W 2018 roku prezydent Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie Zofię Kossak Orderem Orła Białego. Została uhonorowana tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. (PAP)
szf/ dki/
