W radzie zasiadać będzie m.in. wdowa i kustoszka pamięci po Samuelu Willenbergu, rzeźbiarzu i malarzu, więźniu obozu zagłady w Treblince, uciekinierce z getta warszawskiego Adzie Willenberg. Fot. PAP/Paweł Supernak
Minister kultury Hanna Wróblewska powołała Międzynarodową Radę Treblinki, która składa się z 14 członków powołanych na 6-letnią kadencję – poinformował we wtorek resort kultury.
11 lipca br. minister Hanna Wróblewska powołała Międzynarodową Radę Treblinki – organ pomocniczy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zajmujący się wsparciem prac nad upamiętnieniem ofiar miejsca zagłady setek tysięcy Żydów, zamordowanych w latach 1942-1943.
„Do zadań Międzynarodowej Rady Treblinki należeć będzie opiniowanie prac nad scenariuszem wystawy stałej w powstającej siedzibie Muzeum Treblinka oraz wspieranie Ministra w podejmowaniu decyzji służących właściwemu upamiętnieniu zbrodni na terenie byłego obozu zagłady” – wskazano.
W skład Międzynarodowej Rady Treblinki powołanej na kadencję 2025-2031 weszli: dyrektorka Muzeum Holokaustu w Stanach Zjednoczonych, współzałożycielka Narodowego Instytutu Holokaustu oraz Centrum Zaawansowanych Studiów nad Holokaustem Sara Bloomfield, kierowniczka Instytutu Historii Żydów Polskich i Stosunków Izraelsko-Polskich na Uniwersytecie w Tel Awiwie oraz dyrektorka polskiego Centrum Badań nad Holokaustem w Międzynarodowym Instytucie Yad Vashem prof. Havi Dreifuss, kierowniczka Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk prof. Barbara Engelking, przewodniczący Światowego Kongresu Żydów oraz członek Rady Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN Ronald Lauder, antropolożka społeczno-kulturowa i kuratorka wystaw, profesorka na Wydziale Historii i Socjologii-Antropologii na Uniwersytecie Concordia w Montrealu dr Erica Lehrer, zastępczyni Prezydenta m.st. Warszawy, odpowiedzialna m.in. za prowadzenie spraw związanych z ochroną zabytków Aldona Machnowska-Góra, historyczka i dyrektorka Muzeum Getta Warszawskiego dr Katarzyna Person Wooddin.
„Treblinka 43. Bunt w fabryce śmierci”
W radzie zasiadać będą też: Naczelny Rabin Polski od 2004 r., Michael Schudrich, współzałożycielka Ośrodka Badań nad Kulturami Pamięci, pracująca w pracuje w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Roma Sendyka, historyk Międzynarodowego Instytutu Badań nad Zagładą Yad Vashem, dr David Silberklang, prezes Centralnej Rady Romów w Polsce, przewodniczący Parlamentu International Romani Union, przedstawiciel IRU w ONZ Stanisław Stankiewicz, marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma. Członek European Association for Jewish Studies (EAJS) oraz Association for Slavic, East European and Eurasian Studies (ASEEES) dr Michał Trębacz, wdowa i kustoszka pamięci po Samuelu Willenbergu, rzeźbiarzu i malarzu, więźniu obozu zagłady w Treblince, uciekinierce z getta warszawskiego Adzie Willenberg.
Obóz zagłady w Treblince wybudowany został przez Niemców w połowie 1942 r. obok istniejącego w pobliżu karnego obozu pracy przeznaczonego dla Polaków. Pierwszym komendantem był doktor medycyny Irmfried Eberl, po nim funkcję tę objął Franz Stangl. Pierwszy transport przybył 23 lipca 1942 r., znaleźli się w nim Żydzi z getta warszawskiego; kolejne transporty pochodziły z terenów okupowanej Polski oraz m.in. z Niemiec, Austrii, Bułgarii, Francji, Czechosłowacji i ZSRS. Według szacunków historyków w Treblince zginęło ok. 900 tys. osób. Większość z nich – ok. 760 tys. – pochodziła z terenów II Rzeczypospolitej.
2 sierpnia 1943 r. w obozie wybuchł bunt przygotowany przez grupę konspiracyjną, w skład której wchodziło m.in. kilku wojskowych umiejących posługiwać się bronią. Zaatakowano strażników i podpalono zbiornik z paliwem. Więźniowie podpalili także część baraków obozowych, nie udało im się jednak zniszczyć komór gazowych. Tylko niewielka część powstańców posiadała broń i amunicję, które wynieśli ze zbrojowni SS, pozostali mogli stanąć przeciw dobrze uzbrojonej załodze obozu jedynie z siekierami, nożami, prętami czy młotami. Głównym celem było sforsowanie ogrodzenia i ucieczka do lasu. Udało się to ok. 200 więźniom. Szacuje się, że końca wojny doczekać mogło nie więcej niż 100 spośród nich.
Obóz w Treblince powstał w ramach Akcji Reinhardt, czyli zaplanowanej przez Niemców zagłady Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa, która rozpoczęła się od likwidacji getta w Lublinie w nocy z 16 na 17 marca 1942 r. Już we wrześniu 1941 r. naziści zdecydowali o budowie na tym obszarze obozów zagłady, które powstały m.in. w Bełżcu, Sobiborze, na Majdanku i w Auschwitz-Birkenau; do listopada 1943 r. zamordowano ok. 2 mln Żydów; łączną liczbę przedstawicieli ludności żydowskiej, zamordowanych przez Niemców i ich sojuszników w trakcie II wojny światowej, szacuje się na ok. 6 milionów.
Muzeum Treblinka zostało utworzone 1 lipca 2018 roku. Od 1 listopada 2018 r. jest współprowadzone przez Województwo Mazowieckie oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. „W pobliżu byłego obozu zagłady znajdował się niewielki pawilon muzealny. Obecnie powstaje tam nowy budynek wraz z wystawą stałą oraz Mur Pamięci z nazwiskami ofiar, których udało się zidentyfikować. Kolejnym etapem działań będzie właściwe zagospodarowanie przestrzeni Miejsca Pamięci, uwzględniające nowe ustalenia geofizyczne, wiedzę historyczną, jak również dotychczasowe formy upamiętnienia. Otwarcie nowego Muzeum wraz z wystawą stałą jest planowane na 2027 rok” – napisano w komunikacie. (PAP)
maku/ aszw/
