Wystawa „Bronisław Piłsudski (1866-1918). Niezwykły brat Marszałka”
W Muzeum Historii Kielc otwarto we wtorek wystawę poświęconą starszemu bratu Józefa Piłsudskiego, Bronisławowi. „W Polsce mało znany, uznawany jest za wybitnego etnografa i etnologa” – powiedział kurator wystawy Krzysztof Myśliński.
Polski Sejm rok 2017 ustanowił rokiem m.in. Józefa Piłsudskiego. „W związku z tym przedstawiamy fakty i wydarzenia związane nie tylko z samym marszałkiem, ale i jego rodziną” – wyjaśnił Myśliński.
Kurator wystawy Krzysztof Myśliński zauważył, że Bronisław Piłsudski jest w Polsce mało znany. „To jednak postać, która zapisała się w światowej etnografii i etnologii tak wyraźnie, że zarówno w Rosji, jak przede wszystkim w Japonii, jest on osobą pamiętaną, wspominaną i szanowaną. Brat marszałka jest tam tematem licznych badań naukowych” – podkreślił.
Kurator zauważył, że Bronisław Piłsudski jest w Polsce mało znany. „To jednak postać, która zapisała się w światowej etnografii i etnologii tak wyraźnie, że zarówno w Rosji, jak przede wszystkim w Japonii, jest on osobą pamiętaną, wspominaną i szanowaną. Brat marszałka jest tam tematem licznych badań naukowych” – podkreślił.
Starszy brat Józefa Piłsudskiego w 1886 r. rozpoczął studia w Petersburgu na Wydziale Prawa. Za udział w spisku przygotowującym zamach na cara Aleksandra III został skazany na 15 lat ciężkich prac na Sachalinie.
„Losy Bronisława splotły się z losami jego brata. Obaj w młodości zostali zesłani na Syberię. Józef tylko dlatego, że był bratem Bronisława w trybie administracyjnym dostał pięcioletni wyrok zesłania. Prosił władze rosyjskie o możliwość osiedlenia się z bratem. Do tego co prawda nie doszło, ale nie znaczy to, że się ze sobą nie kontaktowali” – mówił Myśliński.
Na zesłaniu Bronisław Piłsudski zetknął się z ludem Ajnów. Po 10-ciu latach kara została zamieniona na nakaz osiedlenia się na Dalekim Wschodzie. Piłsudski nadal zajmował się badaniami na tamtejszymi ludami. Ożenił się z krewną wodza Ajnów Shinhinchou, z którą miał dwoje dzieci: syna o imieniu Sukezo i córkę Kyou.
„Ajnami nikt wcześniej się nie zajmował. Zrobił to dopiero Piłsudski jako etnograf, zbieracz ich pamiątek, a potem jako jeden z nich, bo tam mieszkał i miał rodzinę ajnowską” – podkreślił kurator.
W 2013 r. w muzeum Ajnów w japońskim mieście Shiraoi na wyspie Hokkaido odsłonięto pomnik polskiego etnografa. Na wystawie można oglądać kilkuminutowy film z tamtego wydarzenia, w którym wzięły także udział wnuki wybitnego etnografa.
Na wystawie możemy zobaczyć portret Piłsudskiego w stroju ajnowskim. Namalowany został przez Adamasa Warnasa Litewskiego, który uwiecznił etnografa podczas jego pobytu w Zakopanem. Obraz znajduje się aktualnie w zbiorach Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
Na wystawie możemy zobaczyć portret Piłsudskiego w stroju ajnowskim. Namalowany został przez Adamasa Warnasa Litewskiego, który uwiecznił etnografa podczas jego pobytu w Zakopanem. Obraz znajduje się aktualnie w zbiorach Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
Stroje ajnowskie z charakterystycznym kimonem i wyroby sztuki ajnowskiej prezentowane na wystawie wypożyczono z Muzeum Miejskiego w Żorach. „Niestety to wszystko, co możemy zaprezentować z tamtego okresu życia Bronisława Piłsudskiego. Cały dorobek materialny i naukowy etnografa pozostał na Dalekim Wschodzie” – stwierdził z żalem Myśliński.
Z zesłania Piłsudski wrócił w 1906 r. Z Sachalinu i Hokkaido, przez Waszyngton, Nowy Jork, Londyn, Berlin przyjechał prosto do Zakopanego, żeby odwiedzić swojego młodszego brata Józefa, który tu właśnie przebywał na urlopie. To właśnie z tego okresu pochodzi najwięcej eksponatów prezentowanych na wystawie: „Bronisław Piłsudski. Niezwykły brat Marszałka". Zostały one wypożyczone z Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.
Po powrocie do Polski Piłsudski gromadził zbiory etnograficzne dotyczące Podhala i Zakopanego: m.in. pierścionki, obrączki robione przez górali oraz przedmioty ich codziennego użytku. Jednym z nich jest mało znany szerzej znamirek. „Zwykła drewniana drzazga, z naciętymi ząbkami, która miała elementarne znaczenie dla życia i przeżycia pasterzy. Była rodzajem tamtejszego PIT-u, czyli sprawozdania z pracy i dochodów. Drobna rzecz z pozoru niezauważalna. Takimi drobiazgami zajmował się Bronisław Piłsudski, na to był wyczulony” – podkreślił kurator.
Bronisław Piłsudski zmarł 17 maja 1918 r. w Paryżu, najprawdopodobniej w wyniku samobójstwa. „To postać zapomniana, ale na pewno warta przypomnienia” – zapewnił Myśliński.
Na wystawie prezentowane są także eksponaty związane z Józefem Piłsudskim. Są wśród nich m.in. portrety marszałka, także wyszywane i wyrzeźbione w drewnie, medale, numizmaty i okolicznościowe monety. Pochodzą ze zbiorów dwóch kieleckich kolekcjonerów Jerzego Osieckiego i Stanisława Wyrzyckiego.
Wystawę w Muzeum Historii Kielc można oglądać do 21 maja. (PAP)
maj/ pat/
