W Muzeum Sugihary w Kownie w środę została otwarta wystawa „Ambasador RP w Japonii Tadeusz Romer i żydowscy uchodźcy wojenni na Dalekim Wschodzie”. Jak wskazują organizatorzy, to pierwsza wszechstronna próba ukazania bohaterskich działań podejmowanych przez ambasadora Polski w Japonii.
Ekspozycja została przygotowana z inicjatywy i na zlecenie Instytutu Polskiego w Wilnie przez dr Olgę Barbasiewicz z Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego.
„Jednym z głównych celów naszego projektu badawczego, realizowanego przez dr Olgę Barbasiewicz, jest ukazanie naszym litewskim odbiorcom niezwykłej historii pochodzącego z ówczesnej guberni kowieńskiej Polaka, wybitnego dyplomaty, który przyczynił się do ratowania Żydów” - powiedział PAP dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie Marcin Łapczyński.
Zaznaczył, że jeśli chodzi o wydawanie Żydom w czasie wojny tzw. wiz życia, na Litwie znane są tylko dwa nazwiska – japońskiego konsula w Kownie Chiune Sugihary oraz holenderskiego konsula honorowego Jana Zwartendijka.
„Niewiele jednak wiadomo o tym, co działo się po dotarciu przez żydowskich uchodźców do wybrzeży Japonii i ich trudnym losie na Dalekim Wschodzie. Ambasador Romer i jego bohaterska działalność w Japonii i Szanghaju zasługuje na wyrazy najwyższego uznania i trzeba o niej mówić, także na Litwie” - powiedział dyrektor Instytutu.
Wystawa opowiada nie tylko o postaci ambasadora Romera i jego działalności na rzecz pomocy Żydom w Japonii i Szanghaju. Prezentuje też codzienne życie żydowskich uchodźców, ich problemy, wyzwania, działalność publicystyczną i polityczną. „Dzięki dotarciu do wielu, wcześniej nie publikowanych źródeł i świadków możemy poznać niezwykłe losy uratowanych przed zagładą Żydów” - podkreśla Łapczyński.
Wystawa o ambasadorze Romerze w Kownie będzie czynna do 19 maja. We wrześniu zostanie też zaprezentowana w Wilnie.
Tadeusz Ludwik Romer urodził się 6 grudnia 1894 roku w Antonoszu, znajdującym się w owym czasie w guberni kowieńskiej Cesarstwa Rosyjskiego. W 1937 roku został pierwszym ambasadorem RP w Japonii. Latem 1940 roku polscy Żydzi, którzy szukali ucieczki przed Holokaustem, otrzymywali od japońskiego konsula w Kownie Sugihary wizy tranzytowe umożliwiające im wyjazd do Japonii.
Zadaniem ambasadora RP w Japonii Romera stała się pomoc w zapewnieniu żydowskim uchodźcom wiz docelowych. Dla zapewnienia uchodźcom opieki, ambasador powołał też „Polski Komitet Pomocy Ofiarom Wojny”, którego przewodniczącą została jego żona Zofia Romer. W 1941 roku podjęto decyzję o likwidacji polskiej placówki w Japonii. Romer udał się do Szanghaju, gdzie kontynuował dyplomatyczne działania na rzecz uchodźców.
Tadeusz Romer zmarł w Montrealu 23 marca 1978 roku.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ dmi/ ap/
