Wystawa o życiu Polonii w Hamtramck otwarta zostanie w sobotę w Muzeum Emigracji w Gdyni. W tym niedużym amerykańskim mieście koło Detroit cztery dekady temu ok. 90 proc. mieszkańców stanowili Polacy. "To prawdziwy fenomen" - uważa dyrektor gdyńskiego muzeum.
Karolina Grabowicz-Matyjas powiedziała PAP, że inspiracja do zorganizowania wystawy wyszła ze strony trójmiejskiego fotografa Tomasza Zerka, który odwiedził Hamtramck i zafascynował się jego historią.
"Rzeczywiście, miasto jest dość niezwykłe. Powstało na początku XX wieku jako osada niemieckich farmerów. Wraz z założeniem w pobliskim Detroit przez braci Dodge fabryki samochodów do miejscowości zaczęli ściągać masowo Polacy zarówno z kraju, jak i też z innych części Stanów Zjednoczonych. W latach 70. ubiegłego wieku ok. 90 proc. ludności Hamtramck było Polakami lub osobami przyznającymi się do polskich korzeni. Wiedza o istnieniu Polonii w Chicago, czy Detroit jest dość powszechna, ale mało kto wcześniej wiedział, że jest taka miejscowość na mapie USA, gdzie jeszcze kilka dekad temu ogromną większość mieszkańców stanowili nasi rodacy. To niewątpliwie fenomen i warto o tym opowiedzieć" – przyznała dyrektor gdyńskiego muzeum.
Z czasem liczba osób polskiego pochodzenia zaczęła się stopniowo zmniejszać. Rodacy spełniając swój amerykański sen kupowali domy na przedmieściach Detroit. Część z nich z powodu zamykania fabryk i utraty pracy przeniosła się do innych miejscowości, inni wracali do ojczyzny. Obecnie w Hamtramck społeczność polska lub polskiego pochodzenia to prawie 3,5 tys. osób, czyli ok. 14 proc. ogółu mieszkańców.
Grabowicz-Matyjas dodała, że "Oblicza Polonii: Mieszkańcy Hamtramck" jest pierwszą wystawą czasową przygotowaną przez gdyńskie muzeum.
"To było duże wyzwanie dla nas. Tym bardziej, że ekspozycja została zorganizowana w dwóch bardzo odległych od siebie miejscach: w Gdyni i za oceanem. Tworzyliśmy ją we współpracy z Polonią. To nadaje tej wystawie symboliczny wymiar" - oceniła.
Pierwszy wernisaż wystawy odbył się 12 listopada w Muzeum Historycznym w Hamtramck.
Na ekspozycję składa się ok. 70 zdjęć w formie wydruków, fototapet jak i w małym, pocztówkowym formacie, autorstwa Tomasza Zerka. Fotografiom towarzyszą dźwiękowe fragmenty niektórych z 30 wywiadów z przedstawicielami Polonii w Hamtramck przeprowadzonych przez dr Annę Muller, adiunkta na Uniwersytecie Michigan-Dearborn.
"+Oblicza Polonii: Mieszkańcy Hamtramck+ to projekt, na którym nam szczególnie zależy ze względu na misję naszej placówki. Przyświeca nam hasło +Łączymy historię+. Ta wystawa idealnie wpisuje się w tę główną ideę - chcemy bowiem zwracać uwagę na współczesne aspekty zjawiska emigracji i losu Polaków na obczyźnie, a nie tylko pokazywać dawne dzieje polskiej emigracji" – podkreśliła Grabowicz-Matyjas.
Dziś Hamtramck jest tyglem różnych narodowości, kultur i religii, na ulicach słyszy się 26 języków. Jest pierwszym miastem w Stanach Zjednoczonych z większością muzułmańską w Radzie Miejskiej.
Muller mówiła PAP w październiku, przed otwarciem wystawy w Hamtramck, że obecnie największą mniejszością są Bengalczycy, a potem Jemeńczycy.
Mimo wielu przemian ekonomicznych i demograficznych wciąż żywe są tu polskie tradycje, ulice noszą swojsko brzmiące nazwy, istnieją polskie kościoły, sklepy, apteki, pomniki, a wśród nich monument papieża Jana Pawła II, który dwukrotnie odwiedził miasto.
Badaczka wyjaśniła, że z rozmów, które przeprowadziła w Hamtramck wynika, że identyfikacja z polskością ma różnorodny charakter. "Są chociażby osoby z trzeciego, czwartego pokolenia, które nie są w stanie powiedzieć nawet słowa po polsku, ale wiedzą np. jak odróżnić polskie pisanki wielkanocne od ukraińskich. W tym przypadku kluczem do tożsamości polskiej jest aspekt etniczny" - dodała.
Jednym z patronów medialnych projektu "Oblicza Polonii: Mieszkańcy Hamtramck" jest Polska Agencja Prasowa.
Muzeum Emigracji w Gdyni otwarte zostało w połowie maja tego roku. Placówka przybliża historię emigracji z ziem polskich od XIX wieku do czasów współczesnych. Mieści się w zaadaptowanym do tego celu Dworcu Morskim i przylegającym do niego Magazynie Tranzytowym powstałym w latach 30. XX wieku na terenie portu w Gdyni. Obiekty te przez lata służyły obsłudze polskiego ruchu emigracyjnego, stąd wypływały m.in. transatlantyki "Piłsudski", "Batory", "Sobieski" i "Chrobry".(PAP)
rop/ sto/
