Prof. Jolanta Brach-Czaina była autorką i współautorką wielu książek z zakresu estetyki, filozofii, kultury i sztuki. Odeszła we wtorek 16 marca - poinformowano w poniedziałek na Twitterze Instytutu Książki (IK).
Jak przypomniano na stronie IK, Jolanta Brach-Czaina była profesorem filozofii, feministką, autorką i współautorką wielu książek z estetyki, filozofii, sztuki, kultury i antropologii.
"Jolanta Brach-Czaina studiowała fizykę i filozofię w Warszawie, a także reżyserię teatralną w Paryżu. Była profesorką, filozofką, kulturoznawczynią. Główne nurty zainteresowań Brach-Czainy to filozofia sztuki oraz filozofia istnienia" - czytamy w informacji.
Wyjaśniono, że wykładała na Uniwersytecie w Białymstoku. "Pracowała również w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie" - dodano.
"Jej wydany w 1992 r. esej +Szczeliny istnienia+ był wydarzeniem literackim najwyższej rangi. Entuzjastycznie odebrany przez krytyków i wyróżniony w 1994 r. nagrodą Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek cieszył się ogromnym zainteresowaniem publiczności. Czytelnicy przyjmowali tę książkę w sposób niezwykle osobisty. Wydawało się, że przemawia ona różnymi językami egzystencji, że opisuje rozmaite doświadczenia - matki, więźnia, ofiary, umierającego i przychodzącego na świat" - napisano na stronie IK.
"Jej wydany w 1992 r. esej +Szczeliny istnienia+ był wydarzeniem literackim najwyższej rangi. Entuzjastycznie odebrany przez krytyków i wyróżniony w 1994 r. nagrodą Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek cieszył się ogromnym zainteresowaniem publiczności. Czytelnicy przyjmowali tę książkę w sposób niezwykle osobisty. Wydawało się, że przemawia ona różnymi językami egzystencji, że opisuje rozmaite doświadczenia - matki, więźnia, ofiary, umierającego i przychodzącego na świat" - napisano na stronie IK.
Podkreślono, że "w istocie esej Brach-Czainy mówił o egzystencji, o tym, co znaczy, że coś jest, że jestem, że ktoś jest". "Być - to według autorki podejmować wysiłek istnienia. Porządkować. Krzątać się. Troszczyć się i zabiegać. W perspektywie egzystencjalnej ciekawy jest nie tylko wysiłek intelektualny, wysiłek pisarza i filozofa. Ciekawa jest także codzienna egzystencja, zwyczajne bycie" - czytamy w informacji.
"W ten sposób dowartościowane zostało to, co zwykle uchodzi obserwacji: codzienna krzątanina, sfera działań podejmowanych przez zwykłych ludzi, wysiłek kobiety" - wyjaśniono.
Przypomniano, że książkę Brach-Czainy nazwano "biblią feminizmu", a "w kręgu badań feministycznych pełniła ona rolę intelektualnego bodźca". "Esej okazał się inspirujący także dla refleksji historycznoliterackiej. Dzięki niemu wydobyto na światło dzienne egzystencjalne przesłanie poezji Różewicza i Białoszewskiego" - zaznaczono.
"Książka Brach-Czainy to jedna z najważniejszych prac ostatniego półwiecza. To kongenialne połączenie filozoficznej precyzji i poetyckiego słowa, intelektualnej nośności i literackiego uniwersalizmu – słowem arcydzieło" - oceniono na stronie IK.
Opublikowała szereg artykułów, esejów i książek, m.in.: "Na drogach dwudziestowiecznej myśli teatralnej" (1975), "Etos nowej sztuki" (1984), "Estetyka pragnień" (1988), "Twórczy odbiór sztuki" (1992), "Szczeliny istnienia" (1992), "Od kobiety do mężczyzny i z powrotem: rozważania o płci w kulturze" (pod jej redakcją, 1997) oraz "Błony umysłu" (2003).
Zmarła autorkę i badaczkę pożegnało na Facebooku m.in. wydawnictwo Dowody na Istnienie. "Autorka najbardziej niesamowitej książki filozoficznej o tym, jak istniejemy w codzienności – +SZCZELINY ISTNIENIA+. Kiedy Dowody na Istnienie wznawiały po latach głośny, by nie rzec +kultowy+ zbiór esejów z 1992 r., chciały przywrócić nowym czytelnikom te ponadczasowe rozważania, dla których punktem wyjścia był bliski i namacalny konkret życia: ścierka, piasek, talerz, kiełbasa, wiśnia, kurz…" - przypomniano we wpisie wydawnictwa.
"Pani Profesor zniknęła bezpowrotnie w szczelinie nieistnienia, ale z nami zostają jej słowa, do których będziemy wracać: +Codzienność jest nie tylko bezpieczną, płytką laguną nieruchomej nudy, lecz także samym środkiem bytowania, miejscem podstępnej, głębinowej, nieprzejednanej walki sił istnienia i unicestwiania+" - napisano.
Jolanta Brach-Czaina zmarła 16 marca.(PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ pat/
