Radość Władysława Kozakiewicza po zdobyciu złotego medalu w skoku o tyczce na igrzyskach w Moskwie. Fot. PAP/CAF
35 lat temu, 19 lipca 1980 roku, w Moskwie odbyła się ceremonia otwarcia XXII letnich igrzysk olimpijskich. Zorganizowaną z rozmachem imprezę, która stać się miała propagandową wizytówką ZSRS, w proteście przeciwko inwazji na Afganistan zbojkotowało ponad sześćdziesiąt państw, w tym USA, Niemcy Zachodnie, Kanada, Norwegia i Chiny.
Decyzję o przyznaniu Związkowi Sowieckiemu igrzysk olimpijskich Międzynarodowy Komitet Olimpijski podjął w 1974 roku; Moskwa pokonała wtedy Los Angeles stosunkiem głosów 39:20. Największa letnia impreza sportowa świata stać się propagandową wizytówką ZSRS. Specjalnie powołany przez władze komunistyczne komitet „Moskwa 80” wydał w ciągu sześciu lat równowartość 9 miliardów dolarów na przebudowę 78 obiektów sportowych i wybudowanie od podstaw kolejnych 12, w tym wioski olimpijskiej, w której zakwaterowani mieli zostać biorący udział w zawodach sportowcy. Tempo prac było imponujące i większość prac zakończono już na rok przed rozpoczęciem imprezy.
Siedem miesięcy przed początkiem igrzysk, w grudniu 1979 roku władze sowieckie zdecydowały się na interwencję w ogarniętym walkami wewnętrznymi Afganistanie. Oddziały powietrznodesantowe opanowały afgańskie lotniska, a dywizje pancerne przekroczyły granicę i ruszyły w stronę Kabulu. W stolicy Afganistanu wylądował specjalny oddział komandosów, który opanował pałac prezydencki. Dotychczasowego przywódcę Afganistanu Hafizullaha Amina zastrzelono – jego następcą został posłuszny Moskwie Babrak Karmal.
Wydarzenia w Afganistanie wywołały ostrą reakcję państw demokratycznego Zachodu – jednym z elementów nacisku na ZSRS stała się groźba bojkotu igrzysk w Moskwie. 24 stycznia 1980 roku amerykańska Izba Reprezentantów stosunkiem głosów 383-12, podjęła rezolucję wzywającą do zbojkotowania organizowanych przez ZSRS letnich igrzysk olimpijskich.
Po oświadczeniu przewodniczącego MKOl Lorda Killanina, że przeniesienie igrzysk jest niemożliwe, do bojkotu przystępowały kolejne kraje: Norwegia, RFN, Kanada, Japonia. Kilkanaście krajowych komitetów olimpijskich podjęło decyzję o udziale w igrzyskach wbrew opiniom, zaleceniom, czy nawet uchwałom własnych rządów: reprezentacje 15 państw (m.in. Wielkiej Brytanii Francji, Holandii, Belgii, Portugalii) wystąpiły w Moskwie bez narodowych emblematów, jedynie pod flagą olimpijską, siedem z nich nie wysłało także swoich reprezentacji na ceremonię otwarcia.
Ostatecznie w XXII igrzyskach olimpijskich wystąpiło 81 reprezentacji krajowych, mniej niż cztery lata wcześniej w Montrealu. Reprezentacje 65 państw członkowskich MKOl nie zjawiły się w Moskwie, choć nie wszystkie z powodów politycznych związanych z interwencją ZSRS w Afganistanie.
Ostatecznie w XXII igrzyskach olimpijskich wystąpiło 81 reprezentacji krajowych, mniej niż cztery lata wcześniej w Montrealu. Reprezentacje 65 państw członkowskich MKOl nie zjawiły się w Moskwie, choć nie wszystkie z powodów politycznych związanych z interwencją ZSRS w Afganistanie. Część biedniejszych komitetów zrezygnowało z powodów finansowych, a Tajwan -- na skutek poparcia przez MKOl stanowiska Chin, odmawiającego Tajwanowi prawa do używania nazwy Ludowa Republika Chin.
Moskiewskie igrzyska otworzył przywódca partii komunistycznej Leonid Breżniew, który w swoim przemówieniu nawiązał do bojkotu, stwierdzając iż przybycie do Moskwy tak wielu sportowców jest dowodem na to, że „nikt i nic nie może stanąć na przeszkodzie woli narodów, które pragną kontaktów i współpracy”. Podczas ceremonii znicz olimpijski zapalił radziecki koszykarz Siergiej Biełow, a przyrzeczenie olimpijskie w imieniu 5179 sportowców złożył gimnastyk Nikołaj Adrianow, pięciokrotny złoty medalista z Monachium i Montrealu (w Moskwie zdobył dwa kolejne złote medale).
Zdecydowanym tryumfatorem igrzysk była reprezentacja ZSRS – zdobyła 80 złotych, 69 srebrnych i 46 brązowych medali. Zwycięstwo gospodarzy nie było niespodzianką – klasyfikacje medalową wygrywali również w czasie letnich igrzysk w Monachium (1972) i Montrealu (1976), a w czasie zawodów pobili wiele rekordów świata. Skutkiem bojkotu była jedynie skala tego zwycięstwa.
Polska reprezentacja z oczywistych względów politycznych nie przyłączyła się do bojkotu. Polscy sportowcy zajęli w Moskwie 10. miejsce w klasyfikacji medalowej, zdobywając 3 złote, 14 srebrnych i 5 brązowych medali. Najwyższe miejsce na olimpijskim podium zajęli Bronisław Malinowski (3000 m z przeszkodami), Władysław Kozakiewicz (skok o tyczce) i Jan Kowalczyk (jeździectwo).
W chwili, gdy w Moskwie odbywały się igrzyska olimpijskie, przedstawiciele 29 z 65 krajów bojkotujących moskiewską imprezę, uczestniczyli w Filadelfii w specjalnych zawodach lekkoatletycznych pod nazwą „Liberty Bell Classic. Zwyciężyła w nich reprezentacja Stanów Zjednoczonych przed Kanadą i Chinami.
Bojkot XXII igrzysk olimpijskich w Moskwie miał swoje dalsze konsekwencje – cztery lata później pod naciskiem ZSRS z udziału w XXIII igrzyskach, rozgrywanych w Los Angeles, zrezygnowały państwa europejskiego bloku wschodniego (w tym Polska), Kuba oraz znajdujące się w radzieckiej strefie pływów państwa Afryki i Azji.
Andrzej Kałwa
ajk/ ls/
