Prof. Oskar Halecki. Fot. NAC
80 lat temu, 1 grudnia 1939 r., w Paryżu powstał Uniwersytet Polski za Granicą. Uczelnia została założona z inicjatywy Oskara Haleckiego, aby zapewnić ciągłość polskiego szkolnictwa wyższego. Od roku 1940 uniwersytet działał w Londynie.
45 lat temu zmarł prof. Oskar Halecki - jeden z najbardziej oryginalnych historyków XX w.
We wrześniu 1939 r. Polskę opuściło wielu pracowników naukowych polskich uniwersytetów. Swoje losy część z nich – ok. 80 profesorów i docentów oraz 60 asystentów – połączyła z polskim uniwersytetem działającym poza krajem.
Wśród zadań programowych nowego polskiego rządu zaprzysiężonego w Paryżu znalazło się m.in. powoływanie oraz kontrolowanie instytucji użyteczności publicznej, wspomagających żołnierzy i ludność cywilną, również w zakresie edukacji. Zadaniem polskich naukowców było zatem jak najszybsze utworzenie szkoły wyższej umożliwiającej kontynuację lub rozpoczęcie studiów tym, którym uniemożliwiły to wybuch wojny i klęska kampanii 1939 r. Profesorom założycielom przyświecał też jeszcze jeden cel – chcieli, aby wojna nie zniszczyła polskiej nauki i nie przerwała ciągłości odbudowanego po rozbiorach i I wojnie światowej polskiego szkolnictwa wyższego.
Zadaniem polskich naukowców było jak najszybsze utworzenie szkoły wyższej umożliwiającej kontynuację lub rozpoczęcie studiów tym, którym uniemożliwiły to wybuch wojny i klęska kampanii 1939 r. Profesorom założycielom przyświecał też jeszcze jeden cel – chcieli, aby wojna nie zniszczyła polskiej nauki i nie przerwała ciągłości odbudowanego po rozbiorach i I wojnie światowej polskiego szkolnictwa wyższego.
Oskar Halecki a Liga Narodów. Poglądy i działalność
Działania zmierzające do stworzenia uczelni zostały podjęte już pod koniec września 1939 r., a ich głównym inicjatorem był przebywający wówczas w Szwajcarii prof. Oskar Halecki, wybitny polski historyk, a w latach późniejszych pierwszy rektor Polskiego Uniwersytetu za Granicą oraz wieloletni prorektor Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.
Polski Uniwersytet za Granicą powstał w Paryżu przy współpracy rządów Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Francuskiej. W listopadzie 1939 r. w Bibliotece Polskiej w Paryżu zawiązał się Komitet Organizacyjny uczelni. Przygotowany przez niego projekt uzyskał aprobatę rządu polskiego i francuskiego. 1 grudnia w Bibliotece Polskiej w Paryżu odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego Polskiego Uniwersytetu za Granicą, którą poprowadził rektor Uniwersytetu Paryskiego prof. Gustave Roussy. Podczas uroczystości władze polskie reprezentował premier i naczelny dowódca polskich sił zbrojnych gen. Władysław Sikorski.
Działania zmierzające do stworzenia uczelni zostały podjęte już pod koniec września 1939 r., a ich głównym inicjatorem był przebywający wówczas w Szwajcarii prof. Oskar Halecki, wybitny polski historyk, a w latach późniejszych pierwszy rektor Polskiego Uniwersytetu za Granicą oraz wieloletni prorektor Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.
80 lat temu gen. Władysław Sikorski objął dowództwo Armii Polskiej we Francji
Działalność uczelni w Paryżu trwała jednak niecałe dwa semestry. W czerwcu 1940 r. Niemcy zajęli stolicę Francji, wobec czego prezydent i rząd polski ewakuowali się do Londynu. Również tam przeniosła się kadra akademicka.
Polski Uniwersytet za Granicą kontynuował swoją działalność w Londynie. Rząd brytyjski utworzył także dla Polaków tymczasowe polskie wydziały i szkoły akademickie na brytyjskich uczelniach. Wówczas powstał m.in. Polski Wydział Lekarski na Uniwersytecie w Edynburgu, Polski Wydział Prawa w Oksfordzie, Polska Szkoła Architektury w Liverpoolu oraz Polish University College w Londynie.
W warunkach zaistniałej po wojnie sytuacji politycznej i masowego osiedlenia emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii Rząd RP na Uchodźstwie w 1949 r. utworzył nową uczelnię – Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO), która w swoich tradycjach odwołuje się do Uniwersytetu Polskiego za Granicą. W 1949 uczelnia otrzymała tymczasowy statut, a 15 grudnia 1952 r. Polski Uniwersytet na Obczyźnie otrzymał pełne prawa akademickie.
W warunkach zaistniałej po wojnie sytuacji politycznej i masowego osiedlenia emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii Rząd RP na Uchodźstwie w 1949 r. utworzył nową uczelnię – Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO), która w swoich tradycjach odwołuje się do Uniwersytetu Polskiego za Granicą. W 1949 uczelnia otrzymała tymczasowy statut, a 15 grudnia 1952 r. Polski Uniwersytet na Obczyźnie otrzymał pełne prawa akademickie. Założyciele uczelni paryskiej prowadzili również działalność dydaktyczną i naukową w Londynie. Wśród nich byli prof. Oskar Halecki, prof. Stanisław Stroński oraz prof. Marian Kukiel.(PAP)
akr/ skp /
