Instytut Pamięci Narodowej wydał nowe dokumenty w sprawie zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki. Wśród nich są protokoły przesłuchań oskarżonych w procesie toruńskim, m.in. oficera SB Grzegorza Piotrowskiego. Dokumentacja ta jest już dostępna w internecie.
Wydana przez IPN dokumentacja powstała w czasie śledztwa dot. uprowadzenia i zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki – od 19 października do 10 grudnia 1984 r. Postępowanie to prowadziła Prokuratura Wojewódzka w Toruniu, której 22 tomy akt kontrolnych śledztwa trafiło do Instytutu Pamięci Narodowej.
"Akta zawierają dokumenty śledztwa: protokoły przesłuchań świadków i podejrzanych, protokoły oględzin, ekspertyzy, notatki prokuratorów, dokumentację fotograficzną oraz dokumenty procesu toruńskiego – akt oskarżenia, stenogramy przesłuchań na procesie, wystąpień oskarżycieli posiłkowych i obrońców, pisma procesowe, wyrok procesu toruńskiego, a także stenogramy rozprawy rewizyjnej" - zaznaczył w publikacji Jakub Gołębiewski z IPN, który opracował dokumenty w zbiorze pt. "Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki 1984".
Badacz przypomniał, że śledztwo ws. morderstwa ks. Popiełuszki zakończył proces przed Sądem Wojewódzkim w Toruniu. Na ławie oskarżonych zasiedli sprawcy zbrodni – trzej funkcjonariusze Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych: Waldemar Chmielewski, Leszek Pękala, Grzegorz Piotrowski oraz ich zwierzchnik – wicedyrektor departamentu Adam Pietruszka.
"Akta zawierają dokumenty śledztwa: protokoły przesłuchań świadków i podejrzanych, protokoły oględzin, ekspertyzy, notatki prokuratorów, dokumentację fotograficzną oraz dokumenty procesu toruńskiego – akt oskarżenia, stenogramy przesłuchań na procesie, wystąpień oskarżycieli posiłkowych i obrońców, pisma procesowe, wyrok procesu toruńskiego, a także stenogramy rozprawy rewizyjnej" - zaznaczył w publikacji Jakub Gołębiewski z IPN.
"Proces i śledztwo od początku budziły kontrowersje – zadanie odnalezienia ks. Popiełuszki, a później wskazanie i oskarżenie przed sądem sprawców zabójstwa otrzymali funkcjonariusze MSW – oficerowie Biura Śledczego i dyspozycyjni wobec komunistycznych władz prokuratorzy, oskarżający w procesach politycznych. Śledztwo prowadzone przed procesem toruńskim zostało powierzone resortowi spraw wewnętrznych, tym samym bezpieka stała się niejako sędzią we własnej sprawie" - podkreślił Gołębiewski.
Publikacja IPN liczy 198 dokumentów. Przeważająca część materiałów to protokoły przesłuchań oskarżonych w procesie toruńskim: Piotrowskiego, Chmielewskiego, Pękali i Pietruszki. Uwagę zwraca np. dokument nr 40, będący protokołem przesłuchania Piotrowskiego z 27 października 1984 r., podczas którego opisał on przygotowania do porwania ks. Popiełuszki. Piotrowski podał, że nakazał Chmielewskiemu i Pękali zgromadzenie "wszelkich przedmiotów przydatnych do akcji +dokuczenia+ ks. Popiełuszce".
Zgodnie z wyjaśnieniami Piotrowskiego historyk IPN przypomniał, że przedmiotami tymi były m.in.: sznurek (do skrępowania ofiary), plaster (przy jego pomocy założono ks. Popiełuszce knebel), latarki, trzy czapki "utrudniające rozpoznanie", eter, mundur milicyjny, kajdanki, tablice rejestracyjne, worek z kamieniami (do obciążenia ciała księdza).
Poza protokołami przesłuchań w nowej publikacji IPN znalazły się zeznania świadków. Byli nimi pracownicy Departamentu IV MSW, który zajmował się walką z Kościołem; także osoby, które widziały wydarzenia z 19 października, znajomi zamordowanego duchownego. W tomie zamieszczono też dokumenty z akt w sprawie karnej przeciwko sprawcom porwania i zabójstwa ks. Popiełuszki, notatki służbowe funkcjonariuszy MSW oraz wybrane pisma procesowe, które pozwalają na odtworzenie przebiegu śledztwa.
Nowa publikacja IPN to już drugi tom wydawnictwa źródłowego na ten temat. Podobnie jak pierwszy tom pt. "Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki 1982–1984" z 2009 r., dostępny jest w całości w wersji cyfrowej na portalu edukacyjnym IPN www.pamiec.pl
W pierwszym tomie znalazło się 130 dokumentów archiwalnych, w tym protokoły przesłuchań świadków, protokoły przesłuchań podejrzanych, notatki informacyjne, które powstały w czasie śledztwa prowadzonego przez Prokuraturę Wojewódzką w Warszawie przeciwko ks. Popiełuszce. Uzupełniają je dokumenty wytworzone przez Urząd ds. Wyznań, notatki służbowe funkcjonariuszy SB, plany czynności operacyjno-śledczych i doniesienia tajnych współpracowników SB wykorzystywane przez komunistyczne służby specjalne do inwigilacji kapelana "Solidarności". Ponadto są tam informacje o nastrojach panujących wśród Polaków od momentu podania do publicznej wiadomości informacji o zaginięciu ks. Jerzego Popiełuszki aż do czasu jego pogrzebu.
W niedzielę minie 30 lat od zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki. 19 października 1984 r. po odprawieniu mszy św. dla robotników w Bydgoszczy i odmówieniu różańca, w czasie powrotu do Warszawy, ks. Popiełuszko - kapelan Solidarności - został uprowadzony, a następnie zamordowany przez funkcjonariuszy IV Departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Do dziś nie wiadomo, czy za mordercami i ich bezpośrednim przełożonym z IV Departamentu MSW stali wyżej usytuowani mocodawcy. (PAP)
nno/ gma/