Dorota Borowicz-Mićka z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Zbigniew Gołasz z katowickiego IPN podczas konferencji pt. "Wszyscy i wszystko dla Śląska. Pomoc z Polski w okresie plebiscytu i powstań w świetle źródeł archiwalnych, muzealnych i bibliotecznych", zorganizowanej przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. Fot. PAP/A. Grygiel
Rywalizacja Polski i Niemiec o Górny Śląsk po I wojnie światowej nie ograniczała się wyłącznie do spornego terenu; zarówno Polacy, jak i Niemcy udzielali wsparcia organizacjom i stowarzyszeniom walczącym o przynależność państwową tego regionu - przypominają naukowcy.
O pomocy płynącej na Górny Śląski z Polski w okresie plebiscytu i powstań śląskich w świetle źródeł archiwalnych, muzealnych i bibliotecznych rozmawiali w czwartek w Katowicach naukowcy podczas organizowanej przez IPN konferencji pt. „Wszyscy i wszystko dla Śląska!”.
Sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego, ważyła się w latach 1919-21. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy, zwalczany przez niemiecką administrację i wojsko. Walka o wpływy narodowe skutkowała m.in. trzema powstaniami śląskimi i plebiscytem.
„Rywalizacja o ten jeden z ważniejszych wówczas regionów przemysłowych w Europie toczyła się nie tylko na spornym obszarze. Zarówno społeczeństwa Polski jak i Niemiec udzielały wsparcia organizacjom i stowarzyszeniom walczącym o przynależność państwową Górnego Śląska” - powiedział Zbigniew Gołasz z katowickiego IPN.
„Na terenie obu państw powstały komitety pomocowe organizujące zbiórki pieniężne i materialne, wiece, koncerty i inne imprezy masowe, dni i tygodnie górnośląskie. W polskich miastach, szkołach i innych instytucjach odbywały się manifestacje i uroczystości wspierające walczących powstańców i działaczy plebiscytowych. Szeregi powstańców i organizacji polskich na Górnym Śląsku zasilili również ochotnicy z Polski” - dodał Gołasz.
Materialnymi śladami tej działalności są fotografie, druki ulotne (nalepki, afisze i plakaty, ulotki), cegiełki, broszury, pocztówki, żetony czy dokumenty. Informacje na temat organizowanych akcji pomocowych można znaleźć w lokalnej prasie z epoki, sprawozdaniach szkolnych i memuarach.
Naukowcy rozmawiali też w czwartek o organizacjach i stowarzyszeniach utworzonych w celu wsparcia działań zjednoczeniowych, jak i utworzeniu w późniejszym okresie związków zrzeszających byłych uczestników walk o Górny Śląsk na terenach Polski.
Celem konferencji było omówienie zasobów muzealnych, bibliotecznych i kolekcjonerskich dotyczących pomocy dla Ślązaków, znajdujących się w zbiorach polskich jak i zagranicznych, z drugiej strony - uchwycenie skali tego zjawiska na podstawie różnego typu relacji, wspomnień, wzmianek i artykułów prasowych z epoki.
Walka o wpływy narodowe skutkowała m.in. trzema powstaniami śląskimi w latach 1919-21. Rozwiązaniem polsko-niemieckiego sporu o Górny Śląsk miał być plebiscyt. Do głosowania, które odbyło się 20 marca 1921 r. dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. Wobec ściągnięcia z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski okazali się mniejszością i stanowili 40,3 proc.
Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom. Jednak po III powstaniu śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
edytor: Paweł Tomczyk
kon/ pat/
