Fot. PAP/ J. Bednarczyk
Muzeum Auschwitz przygotowuje scenariusz stałej ekspozycji ukazującej martyrologię narodu polskiego podczas niemieckiej okupacji. Rzecznik instytucji Bartosz Bartyzel poinformował w czwartek, że obecnie konsultowany jest w poszczególnych działach Muzeum.
„Dopiero po ich zakończeniu szerzej powiemy o założeniach scenariusza” – poinformował Bartyzel.
Nie wiadomo jeszcze, kiedy mogłoby dojść do stworzenia nowej wystawy polskiej. Z początkiem br. Bartosz Bartyzel wskazywał, że dopiero gotowy scenariusz będzie podstawą do oszacowania kosztów budowlanych, produkcyjnych i instalacyjnych. W marcu dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr Cywiński w rozmowie z PAP mówił z kolei, że „perspektywy wystawy są odległe”. Jak wyjaśnił, placówka przygotowuje się przede wszystkim do wymiany głównej ekspozycji w placówce.
Nowa wystawa zastąpić ma dotychczasową, anachroniczną, która znajduje się w poobozowym bloku 15 w byłym niemieckim obozie Auschwitz I. Została ona otwarta w 1985 r. Jest jedną w wielu wystaw narodowych znajdujących się w Muzeum. Polska ekspozycja jest w złym stanie; pomieszczenia wymagają remontu.
Wystawa ukazuje w skrócie m.in. wydarzenia związane napaścią Niemiec i Związku Sowieckiego, wcielenie części ziem RP do III Rzeszy, utworzenie Generalnego Gubernatorstwa, a także przybliża narzucony przez Niemców system prawny. Pokazane są: utworzenie państwa podziemnego, walka z okupantem i udział w wojnie polskich sił zbrojnych. Przybliżone zostały losy Polaków w KL Auschwitz.
Stałe ekspozycje narodowe, upamiętniające ofiary niemieckiego obozu Auschwitz, powstawały z inicjatywy środowisk byłych więźniów w blokach byłego obozu Auschwitz I. Pierwszą, czechosłowacką, otwarto w 1960 r. Obecnie jest ich kilkanaście. W ostatnich kilkunastu latach znaczna ich część została gruntownie zmodernizowana. Stało się tak m.in. z rosyjską, żydowską, którą przygotował jerozolimski instytut Yad Vashem, francuską, a także wystawami poświęconymi Żydom węgierskim, słowackim i więźniom z Czech. Powstała nowoczesna ekspozycja upamiętniająca męczeństwo Romów.
Polska wystawa jest w tej chwili jedną z najstarszych. Jej wymiana planowana jest od wielu lat. W 2010 r. przygotowano wstępną koncepcję. Zakładała ona, że na parterze bloku 15 przybliżone zostaną najważniejsze kwestie związane z ofiarami Auschwitz pochodzącymi z Polski. W tym aspekcie powinna ona uzupełniać główną ekspozycję muzealną. Na pierwszym piętrze bloku polska ekspozycja miałaby się skupić na historii lokalnej, m.in. ukazując wysiedlenia Polaków, które towarzyszyły budowie i rozbudowie kompleksu Auschwitz, represje wobec okolicznej ludności, a także o działanie przyobozowego ruchu oporu.
Zdaniem dyrektora Muzeum, niektóre elementy istniejącej ekspozycji powinni się znaleźć także w nowej. Chodzi przede wszystkim o zamykającą wystawę instalację byłego więźnia Auschwitz prof. Józefa Szajny. To „pasiaki” w kształcie ludzi wracających z pracy.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów. Do obozu deportowali ok. 150 tys. Polaków. Blisko połowa straciła życie.
W 1947 r. na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. W ub.r. zwiedziło je 2,1 mln osób, w tym 498 tys. Polaków.
Wymiana ekspozycji głównej, która z niewielkimi korektami istnieje od 1955 r., rozpocząć się ma w 2019 r. Szacowany na ok. 100 mln zł koszt sfinansuje resort kultury. Będzie zlokalizowana na parterach sześciu bloków byłego niemieckiego obozu Auschwitz I, oznaczonych numerami od 4 do 9.
Wystawa będzie podzielona na trzy części. Pierwsza przybliży sprawców, obóz jako instytucję oraz planowanie zmiany obozu koncentracyjnego w ośrodek zagłady Żydów. Druga podejmie temat Zagłady widzianej z perspektywy ofiar. Wyeksponowane zostaną prywatne przedmioty przywiezione do obozu przez deportowanych Żydów. Trzecia skupi się na więźniach obozu koncentracyjnego i ukazaniu zaplanowanej przez Niemców dehumanizacji. W całości ma zostać udostępniona zwiedzającym w 2025 r. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ agz/
