Jastrzębie Zdrój, 03.09.1980 r. Negocjacje między Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, reprezentującego strajkujące załogi 56 kopalń, z przewodniczącym Jarosławem Sienkiewiczem a komisją rządową. Fot. PAP/S. Jakubowski
Uroczysta msza w kościele Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła w Jastrzębiu-Zdroju będzie głównym punktem zaplanowanych na 3 września obchodów 39. rocznicy Porozumienia Jastrzębskiego. W tym roku obchody odbędą się w zmienionej formule - bez przemówień pod pomnikiem przy kopalni Zofiówka.
Porozumienie Jastrzębskie było dopełnieniem porozumień zawartych w sierpniu 1980 r. między ówczesną władzą a strajkującymi robotnikami. Strajkujący w Jastrzębiu górnicy - oprócz potwierdzenia wcześniejszych ustaleń z Gdańska i Szczecina - wywalczyli m.in. zniesienie czterobrygadowego systemu pracy w kopalniach, który oznaczał konieczność pracy siedem dni w tygodniu, a także wolne soboty dla całej Polski oraz podnoszenie zarobków w ślad za wzrostem kosztów utrzymania.
33 lata temu podpisano Porozumienie Jastrzębskie
Do udziału w tegorocznych uroczystościach rocznicowych organizatorzy zaprosili m.in. prezydenta Andrzeja Dudę, którego będzie reprezentował minister z jego kancelarii, a także premiera Mateusz Morawieckiego, który także przed rokiem uczestniczył w jastrzębskich obchodach.
W tym roku uroczystości będą miały nieco inny niż w minionych latach przebieg. Z kościoła Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła uczestnicy przejdą - jak co roku - przed Pomnik Porozumienia Jastrzębskiego przy kopalni Zofiówka, gdzie zostaną złożone wieńce i kwiaty. Nie będzie jednak - jak dotąd - okolicznościowych wystąpień pod pomnikiem. Po krótkiej ceremonii upamiętniającej zaplanowano uroczysty obiad, z udziałem związkowców i uczestników wydarzeń sprzed 39 lat.
Organizująca uroczystości śląsko-dąbrowska Solidarność planuje rocznicowe obchody z większym rozmachem na przyszły rok, kiedy przypadnie okrągła, 40. rocznica podpisania Porozumienia Jastrzębskiego.
Dokument kończący strajk w ówczesnej kopalni Manifest Lipcowy (obecnie Zofiówka) podpisano 3 września 1980 r. o godz. 5.45. Oprócz potwierdzenia ustaleń gdańskich i zniesienia czterobrygadowego systemu pracy w górnictwie, władze zobowiązały się do przedstawienia Sejmowi PRL projektu obniżenia wieku emerytalnego w tej branży.
Ważnym ustaleniem było wprowadzenie od 1 stycznia 1981 r. wolnych wszystkich sobót i niedziel - w intencji przedstawicieli władz zapis dotyczył jedynie górników, ale w tekście porozumienia jasno tego nie zaznaczono, co spowodowało na początku 1981 r. konflikt o wolne soboty. Przedstawiciele rządu zgodzili się też na realizację szeregu postulatów socjalno-bytowych, m.in. wpisanie pylicy płuc do wykazu chorób zawodowych. Uzgodniono również podnoszenie zarobków w ślad za wzrostem kosztów utrzymania.
Porozumienie Jastrzębskie 3 września 1980 roku było trzecim, po gdańskim i szczecińskim, dokumentem podpisanym latem 1980 roku między władzą a robotnikami. Zdaniem wielu historyków, masowe strajki na Śląsku, których efektem były ustalenia zawarte w Jastrzębiu, wpłynęły na tempo i skuteczność negocjacji prowadzonych w Gdańsku i Szczecinie, a podpisanie Porozumienia Jastrzębskiego przypieczętowało wcześniejsze umowy.
Porozumienie Jastrzębskie 3 września 1980 roku było trzecim, po gdańskim i szczecińskim, dokumentem podpisanym latem 1980 roku między władzą a robotnikami. Zdaniem wielu historyków, masowe strajki na Śląsku, których efektem były ustalenia zawarte w Jastrzębiu, wpłynęły na tempo i skuteczność negocjacji prowadzonych w Gdańsku i Szczecinie, a podpisanie Porozumienia Jastrzębskiego przypieczętowało wcześniejsze umowy.
Pierwsze, szybko wygaszone strajki na Śląsku wybuchły już na początku sierpnia 1980, m.in. w Zakładzie Tworzyw Sztucznych Erg w Bieruniu i tarnogórskim Fazosie. W nocy z 27 na 28 sierpnia rozpoczął się strajk w Jastrzębiu - w kopalni Manifest Lipcowy (później zakład nosił nazwę Zofiówka, dziś działa jako część kopalni Borynia-Zofiówka-Jastrzębie) około tysiąca górników nie przystąpiło do nocnej zmiany. Po nieudanych rozmowach z dyrekcją zawiązano Zakładowy Komitet Strajkowy (ZKS).
Strajk w Manifeście Lipcowym od początku miał przede wszystkim charakter solidarnościowy z protestującymi załogami Gdańska i Szczecina. Do 21 postulatów gdańskich górnicy dołożyli własne. 29 sierpnia do kopalni przyjechała delegacja rządowa, której górnicy przedstawili swe postulaty. Tego samego dnia zastrajkowało dalszych siedem kopalń. Powołano pierwszy na Śląsku Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS).
Strajk w Manifeście Lipcowym od początku miał przede wszystkim charakter solidarnościowy z protestującymi załogami Gdańska i Szczecina. Do 21 postulatów gdańskich górnicy dołożyli własne. 29 sierpnia do kopalni przyjechała delegacja rządowa, której górnicy przedstawili swe postulaty. Tego samego dnia zastrajkowało dalszych siedem kopalń. Powołano pierwszy na Śląsku Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS).
Porozumienia Sierpniowe
Po rozpoczęciu rozmów z MKS-em władze komunistyczne równocześnie próbowały oderwać od niego komitety strajkowe z poszczególnych kopalń. Zakłady i miasto zasypywano ulotkami mającymi załamać psychicznie nie tylko górników, ale i ich rodziny. Miało to jednak odwrotny skutek - wkrótce w regionie strajkowało już 28 kopalń i 28 innych zakładów. 2 września rozpoczęła się kolejna tura negocjacji. Stronę rządową reprezentował wicepremier Aleksander Kopeć, robotników - MKS na czele z Jarosławem Sienkiewiczem. 3 września rano, po kilkunastu godzinach negocjacji, podpisano liczące 29 punktów porozumienie, zwane od tego czasu jastrzębskim.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ itm/
