Prezes IPN Jarosław Szarek przemawia podczas uroczystości na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Fot. PAP/R. Guz
Cała Polska oddaje dzisiaj pamięć Żołnierzom Wyklętym - polskiego podziemia niepodległościowego - mówił prezes IPN Jarosław Szarek podczas uroczystości przy Panteonie – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
W czwartek mija Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych - święta, które przypomina o bohaterach polskiego podziemia antykomunistycznego z lat 1944-63.
"To miejsce - powązkowska +Łączka+, kwatera +Ł+, co nam chce dzisiaj powiedzieć? (...) Tych ludzi (...) przed śmiercią torturowano. Później wrzucono w doły, zasypano wapnem. A później, gdy po sierpniu 1980 roku naród zaczął upominać się o pamięć i tutaj pojawiły się liczniejsze znicze, więcej białoczerwonych kwiatów, gdy wybuchł stan wojenny, to w latach 80. to miejsce zabetonowano kwaterami funkcjonariuszy reżimu komunistycznego. Tego reżimu, który tych ludzi skazał nie tylko na śmierć, ale potem przez kilkadziesiąt lat wyklinał" - powiedział Szarek.
"Dzisiaj cała Polska oddaje im pamięć, bo ci, którzy ich skazali na taki los, nie znali polskiego narodu; oni z polskim narodem walczyli. Ale nie pamiętali, że polski naród to jest 1000 lat trwania w wierności cywilizacji łacińskiej" - mówił prezes IPN. Dodał też, że ci, którzy walczyli z bohaterami antykomunistycznego podziemia - walczącymi o wolną Polskę i oddającymi za nią życie - nie wiedzieli, że pamięci narodu polskiego nie da się zniszczyć.
Wiceprezes IPN Krzysztof Szwagrzyk, który od wielu lat prowadzi poszukiwania tajnych miejsc pochówku ofiar zbrodni komunistycznych, podkreślił, że 1 marca, czyli w Dniu Pamięci o Żołnierzach Wyklętych, nie można nie być właśnie na Łączce powązkowskiego cmentarza. "W tym miejscu, gdzie w okresie stalinizmu komuniści usiłowali ukryć, bo przecież nie pochować, szczątki naszych bohaterów. I wydawało się, że w tej sprawie mordercy byli nieomylni - zrobili wszystko, wtedy w latach 40. i 50. mordując ich, i później w sposób świadomy i zorganizowany zacierając ślady po tym miejscu" - opowiadał Szwagrzyk.
"I wydawało się, że mordercy osiągnęli zwycięstwo, a przegrali. Zwyciężyli ci, po których nie miało być żadnego śladu. Bo to dla nich dzisiaj tutaj jesteśmy. I w całej Polsce, w różnych miejscach i w różny sposób pokazujemy, jakim szacunkiem ich obdarzamy" - mówił. Dodał, że jednak wciąż w Polsce są środowiska, które szkalują pamięć o Żołnierzach Wyklętych - jak mówił - "którzy za wszelką cenę chcą ryć rysy na ich pancerzach".
Wiceprezes IPN przypomniał też, że z terenu Łączki wydobyto wszystkie szczątki ofiar komunizmu. Ostatni etap prac archeologicznych i ekshumacyjnych prowadzonych na Powązkach przez kierowane przez Szwagrzyka Biuro Poszukiwań i Identyfikacji trwało od kwietnia do lipca ub.r. "Tutaj już nie ma szczątków naszych bohaterów, odnaleźliśmy wszystkich. Wiele nazwisk udało się już zidentyfikować, na inne wciąż czekamy" - dodał.
"Ale przed nami jeszcze jeden obowiązek, choć lepszym słowem jest - walka. Trzeba tych, których z takim wielkim trudem odnaleźliśmy i wydobyliśmy, godnie pochować. Pochować, a nie przechować. W Panteonie Narodowym, który musi stanąć tutaj na powązkowskiej Łączce. Wierzę, że tak się stanie" - podkreślił Szwagrzyk.
Do tej pory dzięki pracy specjalistów IPN odnaleziono na Łączce wielu żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego, w tym szczątki wybitnych dowódców m.in. mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", mjr. Hieronima Dekutowskiego "Zapory", a także ostatniego dowódcy NSZ ppłk. Stanisława Kasznicy. Wciąż poszukiwane są szczątki m.in. gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila" - szefa Kedywu Komendy Głównej AK, rotmistrza Witolda Pileckiego, a także płk. Łukasza Cieplińskiego i jego współpracowników z IV Zarządu Głównego Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".
W latach 1944-56 wskutek terroru komunistycznego w Polsce śmierć poniosło - jak szacuje IPN - ok. 50 tys. osób (inne szacunki historyków mówią, że nie więcej niż ok. 20 tys.), które zginęły na mocy wyroków sądowych, zostały zamordowane lub zmarły w siedzibach Urzędów Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, więzieniach i obozach, a także zginęły w walce lub w trakcie działań pacyfikacyjnych. Ciała ofiar grzebano m.in. w utajnionych i w większości nieznanych do dziś miejscach - na i w pobliżu cmentarzy, w pobliżu siedzib aparatu bezpieczeństwa, w lasach i na poligonach wojskowych. (PAP)
autor: Norbert Nowotnik
nno/ agz/
