V edycja Nagrody Honorowej „Świadek Historii”. Rzeszów, 25.11.2016. Źródło: IPN
Uczestnik niepodległościowego podziemia w drugiej połowie lat 40., działacz Solidarności Adam Kantor został uhonorowany nagrodą IPN "Świadek historii". W piątek w Rzeszowie wyróżniono też cztery inne osoby oraz przemyskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Nagrody wręczył wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma.
"Termin świadek historii możemy rozumieć w dwóch znaczeniach. W najbardziej dosłownym oznacza on osobę, która uczestniczyła w ważnych wydarzeniach historycznych i dzisiaj o nich świadczy. Jednak świadkiem historii jest także ten, kto swoją działalnością świadczy o tym, że historia, nasza wspólna narodowa pamięć, jest niezwykle ważnym elementem zarówno naszej teraźniejszości, jak i jest fundamentem przyszłości" – powiedział PAP wiceprezes Szpytma.
Adam Kantor w 1945 r. był inicjatorem powstania młodzieżowej organizacji "Orlęta" nawiązującej do tradycji "Orląt Lwowskich". Kierowana przez niego struktura funkcjonowała też pod nazwami: "Orlęta Miasta Lwowa" i "Armia Kresów".
20 lipca 1949 r. został aresztowany i skazany na siedem lat więzienia, utratę praw publicznych i konfiskatę mienia; miał wtedy 18 lat. Więzienie opuścił w kwietniu 1954 r.
Z kolei w latach 80. ubiegłego wieku Kantor był działaczem NSZZ "Solidarność". 13 grudnia 1981 r. został internowany. Po odzyskaniu wolności włączył się w działalność podziemnej "S" w Przemyślu, Jarosławiu, Lubaczowie i Dębicy. Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez SB.
Inny wyróżniony Artur Szary jest nauczycielem historii w podrzeszowskich Bratkowicach i dziennikarzem lokalnego kwartalnika społeczno-kulturalnego "Trzcionka". Autor wielu inicjatyw upamiętnienia bohaterów niepodległości, konspiracji antyhitlerowskiej i antykomunistycznej.
Wśród wyróżnionych w piątek znalazło się dwóch leśników. Rzecznik Lasów Państwowych w Krośnie Edward Marszałek od wielu lat zajmuje się upamiętnianiem zdarzeń z przeszłości. Doprowadził m.in. do powstania w leśnictwie Odrzykoń k. Krosna obelisku na cześć harcerzy, którzy w 1939 r. prosto z leśnego obozowiska pojechali kopać rowy przeciwczołgowe do Warszawy. Był też inicjatorem poszukiwań Polaków zamordowanych przez UPA w gajówce Jalina k. Nasicznego w Bieszczadach.
Z kolei leśnik z nadleśnictwa Komańcza Edward Orłowski m.in. sporządził "Wykaz leśników, którzy ponieśli śmierć w okresie wojny i prześladowań w latach 1938-1949 na terenie Małopolski Wschodniej i powojennej Rzeszowszczyzny"; lista liczy obecnie ponad 1000 nazwisk.
Nagrodę "Świadek historii" otrzymał też konsul Konsulatu Generalnego RP we Lwowie Marcin Zieniewicz. Konsul m.in. współpracował z legendarnym opiekunem miejsc pamięci we Lwowie kpt. Eugeniuszem Cydzikiem, doprowadził także do odnalezienia miejsc pochówku żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1939 r.
W piątek nagrodę odebrało również działające od 1909 r. Towarzystwo Przyjaciół Nauk im. Kazimierza Marii Osińskiego w Przemyślu. Towarzystwo zajmuje się m.in. popularyzowaniem historii Przemyśla i regionu.
Nagroda ma charakter honorowy. W 2009 r. została zainicjowana w Białymstoku jako lokalna odmiana ogólnopolskiej nagrody IPN "Kustosz pamięci narodowej". W swoich regionach przyznają ją także m.in. oddziały IPN w Krakowie, Białymstoku i Poznaniu.
W Rzeszowie, w 2012 r. pierwszym jej laureatem był emerytowany metropolita przemyski abp Ignacy Tokarczuk, który w latach swej posługi biskupiej uważany był przez władze PRL za jednego z głównych przeciwników ustroju komunistycznego.(PAP)
kyc/ mow/
