Prezes Związku Ukraińców w Polsce Piotr Tyma. Fot. PAP/A. Rybczyński
Panele dyskusyjne, prezentacje filmów, koncerty, a także obrady III Kongresu Ukraińców w Polsce złożą się m.in. na czterodniowe społeczne obchody 70. rocznicy akcji "Wisła", które w piątek rozpoczęły się w Przemyślu (Podkarpackie).
Akcja "Wisła" została przeprowadzona od kwietnia do końca lipca 1947 r. W jej ramach z południowo-wschodniej Polski na tzw. ziemie odzyskane przesiedlono ok. 140 tys. Ukraińców i Łemków.
Prezes Związku Ukraińców w Polsce Piotr Tyma powiedział PAP, że tegoroczna formuła obchodów odbiega od tych sprzed pięciu lat. Przypomniał, że wtedy dyskutowano m.in. o aspektach prawnych akcji "Wisła", polityce państwa wobec mniejszości narodowych.
Prezes Związku Ukraińców w Polsce: Tegoroczna formuła obchodów odbiega od tych sprzed 5 lat, gdy dyskutowano m.in. o aspektach prawnych akcji "Wisła", polityce państwa wobec mniejszości narodowych. Teraz zaprosiliśmy specjalistów, którzy pokażą np. stosunek do dziedzictwa kultury materialnej na terenach skąd wysiedlono Ukraińców. Pokażemy ludzi, którzy się tym zajmują. Będziemy rozmawiać też o tym jak o historii i tradycji tych terenów uczyć dzieci pokazując zrealizowane już projekty.
"Teraz zaprosiliśmy specjalistów, którzy pokażą np. stosunek do dziedzictwa kultury materialnej na terenach skąd wysiedlono Ukraińców. Pokażemy ludzi, którzy się tym zajmują. Będziemy rozmawiać też o tym jak o historii i tradycji tych terenów uczyć dzieci pokazując zrealizowane już projekty" – mówił Tyma.
W sobotę tematem jednego z paneli jest "Stosunek do ukraińskiej przeszłości Bieszczad oraz Roztocza". Natomiast wieczorem tego dnia zaplanowano pokazy filmów, które opowiadają o akcji "Wisła". "Pokażemy m.in. jeden z niewielu filmów o tej tematyce, który powstał w czasach PRL, czyli Andrzeja Czarneckiego +Bieszczadzkie ikony+, ale też zrealizowany w latach 90. obraz Andrzeja Warchiła +Obóz Jaworzno+" – dodał Tyma.
Z kolei w niedzielę odbędzie się III Kongres Ukraińców w Polsce. Wezmą w nim udział liderzy ukraińskich organizacji z Polski, polskich organizacji działających na rzecz dialogu polsko-ukraińskiego, hierarchowie cerkwi greckokatolickiej i prawosławnej, naukowcy, przedstawiciele władz Ukrainy oraz reprezentanci środowisk obywateli Ukrainy deportowanych z Polski w latach 1944/46.
W ostatnim dniu obchodów odbędzie się m.in. panel, w którym udział wezmą przedstawiciele działających w naszym kraju organizacji mniejszości ukraińskiej, żyjących w naszym kraju migrantów z Ukrainy i ekspertów. "Chcemy rozmawiać o współpracy mniejszości ukraińskiej w Polsce z migrantami. Swój przyjazd zapowiedzieli m.in. przedstawiciele organizacji migrantów m.in. z Warszawy, Wrocławia, Gdańska" – zauważył Tyma.
W trakcie obchodów zaplanowano również koncerty oraz nabożeństwa poświęcone pamięci wysiedlonym w ramach akcji "Wisła".
Udział w obchodach w Przemyślu zapowiedzieli m.in. wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz, prezydent Światowego Kongresu Ukraińców Euglen Czolij, rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar, ambasador Ukrainy w Polsce Andrij Deszczyca.
"Organizatorami obchodów są Związek Ukraińców w Polsce oraz polskie środowiska obywatelskie" – powiedział Tyma.
Akcja „Wisła” - 70. rocznica
Akcja "Wisła" została przeprowadzona od kwietnia do końca lipca 1947 r. przez władze komunistyczne. Jej formalnym celem była likwidacja struktur UPA i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.
Pomysł operacji powstał w Sztabie Generalnym WP. 27 marca 1947 r. zastępca szefa Sztabu Generalnego generał Stefan Mossor przedstawił Państwowej Komisji Bezpieczeństwa plan akcji. Został on zaakceptowany dwa dni później przez Biuro Polityczne PPR, które zadecydowało także o powołaniu Grupy Operacyjnej "Wisła" oraz o zasadach wysiedlenia i ewakuacji.
Pretekstem do wysiedleń Ukraińców i zastosowania wobec nich zbiorowej odpowiedzialności było zastrzelenie 28 marca wiceministra obrony narodowej gen. Karola Świerczewskiego w zasadzce zorganizowanej przez UPA.
Operacja objęła ok. 140 tys. osób, które zostały wysiedlone na tzw. ziemie odzyskane. Akcja wiązała się z utratą dobytku przesiedleńców, którzy otrzymywali jednak w nowych miejscach mienie po wysiedlonych stamtąd Niemcach.
W 1990 r. akcję "Wisła" potępił polski Senat, a w 2002 r. ubolewanie z powodu jej przeprowadzenia wyraził prezydent Aleksander Kwaśniewski. W 2007 r. w 60. rocznicę akcji "Wisła", została ona potępiona przez ówczesnych prezydentów Polski i Ukrainy, Lecha Kaczyńskiego i Wiktora Juszczenkę(PAP)
kyc/ pat/
