Pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte. Fot. PAP/A. Warżawa
Otwarcie bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej i uroczystości u stóp Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte z udziałem m.in. premiera Mateusza Morawieckiego i przedstawicieli KE – to niektóre punkty zaprezentowanego w sobotę programu obchodów rocznic Porozumień Sierpniowych i wybuchu II wojny światowej.
Podczas konferencji prasowej, która odbyła się w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, zaprezentowano program obchodów rocznic podpisania Porozumień Sierpniowych i wybuchu II wojny światowej. Jak oceniła prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, refleksja wokół wojny powinna dzisiaj służyć nam do myślenia o tym, jak bardzo cenimy pokój i że dzięki wysiłkowi, często ofierze życia wielu ludzi, możemy dzisiaj żyć w wolnej Polsce, w Europie, która cieszy się pokojem. "To jest to przesłanie, które bardzo chcielibyśmy, żeby spośród tych dwóch dni kulminacji obchodów - zarówno 39. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych, 5. rocznicy otwarcia Europejskiego Centrum Solidarności i 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej - popłynęło z Gdańska" - dodała.
Porozumienie Gdańskie
Prezydent Gdańska mówiła też o najważniejszych punktach obchodów rocznic. W sobotę 31 sierpnia o godz. 9.30 spod pomnika Jana III Sobieskiego wyruszy Marsz Sektorówki zainicjowany przez środowiska obywatelskie m.in. KOD i sygnatariuszy Porozumień Sierpniowych. Marsz przejdzie pod historyczną bramę nr 2 Stoczni Gdańskiej, która o godz. 10 zostanie otwarta m.in. przez założycieli ECS i byłego prezydenta Lecha Wałęsę.
W niedzielę 1 września o godz. 4.45 odbędą się uroczystości u stóp Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte. Dulkiewicz przekazała, że wezmą w nich udział reprezentanci 24 miast pamięci, miast dotkniętych II wojną światową, m.in. burmistrzowie: Londynu, włoskiego Cassino, norweskiego Narvika, holenderskiej Bredy, izraelskiej Hajfy, japońskiej Osaki.
Dulkiewicz przypomniała, że już w kwietniu 2018 r. ówczesny prezydent Gdańska Paweł Adamowicz wysłał zaproszenia do najważniejszych osób w Polsce - prezydenta, marszałków Sejmu i Senatu, premiera - ws. wspólnych obchodów rocznicy wybuchu II wojny światowej. "Na dzisiaj moja wiedza jest taka - rozmawiałam wczoraj z szefem kancelarii pana premiera - że na pewno obecny będzie pan premier Mateusz Morawiecki" - poinformowała.
Jak oceniła prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, refleksja wokół wojny powinna dzisiaj służyć nam do myślenia o tym, jak bardzo cenimy pokój i że dzięki wysiłkowi, często ofierze życia wielu ludzi, możemy dzisiaj żyć w wolnej Polsce, w Europie, która cieszy się pokojem.
"Jest dla nas szczególnym honorem, że na te dwa dni do Gdańska przyjeżdża także delegacja z Komisji Europejskiej. Gościć będziemy pierwszego wiceprzewodniczącego KE pana Fransa Timmermansa oraz komisarz Elżbietę Bieńkowską" - mówiła prezydent Gdańska.
"Wczoraj rozmawiałam telefonicznie z panem przewodniczącym Timmermansem, powiedział mi bardzo ważną rzecz. Dwa tygodnie temu wraz ze swoim 15-letnim synem odwiedził różne ważne symboliczne miejsca operacji Market Garden, tragicznej operacji, która w 1944 r. była jednym z pierwszych kroków do wyzwolenia Holandii. To właśnie Frans Timmermans, będąc jeszcze ministrem w rządzie holenderskim, doprowadził do upamiętnienia gen. Sosabowskiego i jego żołnierzy w godny sposób. I dzisiaj ta łączność z Polakami, powiedzenie o wdzięczności Europejczyków dla nas, Polaków, którzy dużo wycierpieli podczas II wojny światowej, ale także którzy swoją odwagą wspierali inne narody, myślę, że będzie bardzo ważnym przesłaniem, które popłynie stąd, z Gdańska" - mówiła Dulkiewicz.
79 lat temu rozpoczęła się II wojna światowa
Prezydent Gdańska poinformowała również, że 1 września o godz. 11.00 w ECS odbędzie się debata z udziałem m.in. burmistrza Londynu Sadiqua Khana i prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego. "Gdańsk jako wspólnota, miasto jako wspólnota, solidarność i pokój, pokój i wojna to są tematy, wokół których przez te dwa, trzy dni krążymy w sposób szalenie intensywny (...). Myślę, że w czasie tej rozmowy będziemy chcieli też porozmawiać, jak dzisiaj miasta mogą brać odpowiedzialność za pokój w swoim otoczeniu, ale także pokój w szerszym rozumieniu" - powiedziała.
Obecny podczas konferencji prezydent Sopotu Jacek Karnowski przypomniał, że 4 czerwca br. ok. 700 samorządowców z całej Polski podpisało 21 tez samorządowych "mówiących o konieczności walki o niezależność samorządu". "Na podstawie tych 21 tez chcemy 31 sierpnia popisać 21 postulatów. To specjalne nawiązanie do 21 postulatów robotników, którzy walczyli o wolną, godną, samorządną Polskę, niezależne samorządne związki zawodowe, o to, żeby nie było cenzury" - powiedział.
Karnowski podkreślił, że "nie ma silnego państwa bez silnych samorządów". "Chcemy, żeby nasze państwo było demokracją zachodnią, a nie pseudo demokracją wschodnią, dlatego bardzo dużo będziemy jeszcze dyskutować z zaproszonymi przez panią prezydent Gdańska samorządowcami wszelkich szczebli, żeby ostatecznie wypracować program naprawy samorządu (...). Zapraszamy wszystkich bardzo serdecznie 31 sierpnia o godz. 15.00 na dyskusję samorządowców o samorządnej, silnej Polsce." - powiedział.
Prezydent Sopotu poinformował również, że 1 września samorządowcy z całej Polski wezmą udział w obchodach na Westerplatte. "Chcemy też tym dać wyraz braku zgody na odbieranie symboli miast - takich jak Gdańsk i innych - samorządom. Uważamy, że taki brak rozmowy, brak dialogu, jaki wykazał rząd, odbierając teren Westerplatte, jest niedopuszczalny" - zaznaczył.
Dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski poinformował, że po porannych uroczystościach na Westerplatte rozpocznie się Festiwal Historyczny. W programie wydarzenia znalazły się m.in. działania edukacyjne, gry, zwiedzanie szlaku pamięci, kino plenerowe i rekonstrukcje walk.
Dyrektor ECS Basil Kerski mówił m.in. o tegorocznych laureatach Medalu Wdzięczności ECS, którzy zostaną nim uhonorowani w sobotę 31 sierpnia o godz. 17.00 w audytorium ECS. Medal, jak mówił, otrzymają "trzej przyjaciele Polski". Będzie to wieloletni prezydent Budapesztu Gabor Demski, jak podkreślał Kerski, "ojciec założyciel i architekt węgierskiego samizdatu" i "człowiek, który łączy epoki".
Uhonorowany zostanie też Mirosław Marynowicz z Ukrainy, który w czasach ZSRR siedział 8 lat za to, że bronił praw człowieka, jest też m.in. założycielem ukraińskiego Pen-Clubu.
Unikalna kolekcja filmowa trafiła do Europejskiego Centrum Solidarności
Medal otrzyma też Frans Timmermans, wiceszef kończącej urzędowanie Komisji Europejskiej. "To jest polityk, który od kilkudziesięciu lat dba o to, by polska kultura i polska historia była obecna nie tylko w Holandii, ale i na zachodzie" - przekonywał Kerski.
Jak podkreślił, Timmermans promował kiedyś np. Czesława Miłosza, a "jako polityk i parlamentarzysta wspierał Polskę na bardzo trudnej drodze do UE, a to nie była autostrada". "Cieszymy się bardzo, że Frans Timmermas przyjął od nas medal wdzięczności" - powiedział dyrektor ECS.
Dodał, że Medal Wdzięczności ECS to medal dla tych, którzy bronili "Solidarności", ale też tych, którzy po 1989 roku walczyli o miejsce Polski w Europie.
Dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski poinformował, że po porannych uroczystościach na Westerplatte rozpocznie się Festiwal Historyczny. W programie wydarzenia znalazły się m.in. działania edukacyjne, gry, zwiedzanie szlaku pamięci, kino plenerowe oraz rekonstrukcje walk. "Udało nam się zaprosić do współpracy MON i poza grupami rekonstrukcyjnymi w liczbie ok. 100 uczestników, którzy będą pokazywali wyposażenie żołnierzy polskich na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, pojawią się współczesne jednostki Wojska Polskiego z najnowocześniejszym sprzętem" - dodał.
W sobotę 31 sierpnia o godz. 14.00 w Ratuszu Głównego Miasta w Gdańsku odbędzie się wernisaż wystawy "Gdańszczanie 1939". Jak przekazał Ossowski, idea ekspozycji związana jest z pracą zmarłego w ub.r. Brunona Zwarry pt. "Gdańsk 1939". "Przedstawił w niej sylwetki 73 osób, mieszkańców Gdańska, ich tragiczne dzieje zarówno tuż przed wybuchem II wojny światowej, jak również trakcie wojny i po wojnie. Przez pryzmat jednostkowych doświadczeń chcemy pokazać tragizm II wojny światowej" - wyjaśnił.
Tego samego dnia o godz. 15.00 organizatorzy obchodów zapraszają do Dworu Artusa na prapremierę filmu dokumentalnego "Obrońcy Poczty" w reż. Damiana Wenty, poświęconego bohaterskiej obronie Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. "Pan Wenta dotarł też do zapomnianych, archiwalnych wspomnień czterech obrońców, którzy uciekli 1 września i uratowali swoje życie. Ich relacje zostały zanotowane w latach 70. i szczęśliwie przetrwały w archiwach. Te relacje są podstawą do tego, aby jeszcze raz zrekonstruować wszystkie wydarzenia, jakie działy się 1 września w Gdańsku" - powiedział dyrektor Muzeum Gdańska.
Pełny program obchodów jest dostępny pod adresem: https://www.gdansk.pl/westerplatte/program. (PAP)
autorzy: Daria Porycka, Aleksandra Rebelińska, Piotr Śmiłowicz, Marcin Szywała
dap/ reb/ ps/ mss/ agz/
