KL Auschwitz. Druty kolczaste przy pomniku ofiar. Fot. PAP/R. Pietruszka
We wtorek, 23 sierpnia po raz pierwszy będzie obchodzony Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych. W Warszawie odbędzie się z tej okazji konferencja pod patronatem polskiej prezydencji.
Obchody w stołecznym Muzeum Powstania Warszawskiego zainauguruje przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek. W uroczystościach weźmie udział wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viviane Reding, odpowiedzialna w KE za sprawiedliwość, prawa podstawowe oraz obywatelstwo. Będzie też kilkunastu ministrów sprawiedliwości państw UE oraz przedstawiciele europejskich instytucji zajmujących się rozliczaniem z totalitarną przeszłością, zaproszeni do Warszawy przez IPN.
Szefowie narodowych instytutów pamięci mają w Warszawie dyskutować o rozliczaniu reżimów totalitarnych, problemach rehabilitacji ofiar oraz edukacji historycznej. Z kolei ministrowie sprawiedliwości skupią się na zapobieganiu i rozliczaniu przestępstw reżimów totalitarnych. Mają też przyjąć wspólną deklarację.
Uczestnicy obchodów mają też uczcić pamięć powstańców warszawskich, poległych i pomordowanych na Wschodzie oraz bohaterów getta warszawskiego.
Warszawskie obchody organizują Ministerstwo Sprawiedliwości i Instytut Pamięci Narodowej.
W listopadzie 2008 r. Rada UE przyjęła decyzję ramową w sprawie zwalczania niektórych form i przejawów rasizmu i ksenofobii środkami prawa karnego. Decyzja nie obejmuje czynów popełnianych z pobudek ideologicznych, w tym zbrodni komunistycznych. Jednak Rada UE dołączyła do decyzji ramowej deklarację, potępiającą przestępstwa popełnione przez systemy totalitarne i wzywającą Komisję, aby w terminie 2 lat od daty wejścia w życie decyzji ramowej przedstawiła informację ws. potrzeby przyjęcia dodatkowego aktu prawnego, odnoszącego się m.in. do zbrodni komunistycznych.
Prócz tego w UE pojawiło się kilka inicjatyw dot. uczczenia ofiar reżimów totalitarnych. We wrześniu 2008 r. Parlament Europejski przyjmą deklarację ws. ogłoszenia 23 sierpnia, dnia podpisania paktu Ribbentrop–Mołotow, Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu. Celem deklaracji było upamiętnienie ofiar masowych deportacji i eksterminacji.
W kwietniu 2009 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję o europejskim sumieniu i totalitaryzmie. Potępił w niej m.in. zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione przez reżimy totalitarne i autorytarne oraz wyraził poszanowanie dla ofiar tych zbrodni, a także żal, że dostęp do dokumentów archiwalnych z tego okresu jest wciąż ograniczony. Rezolucja wzywała też Komisję Europejską i państwa członkowskie do podejmowania odpowiednich działań edukacyjnych.
Z kolei w grudniu 2010 r. Komisja Europejska przyjęła raport nt. pamięci o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie.
W czerwcu 2011 r. ministrowie sprawiedliwości krajów UE przyjęli konkluzje ws. upamiętnienia ofiar zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne. Zwrócono się w nich do państw członkowskich m.in. o rozważenie sposobu upamiętnienia dnia 23 sierpnia oraz o podjęcie bądź też wsparcie inicjatyw edukacyjnych i informacyjnych skierowanych do społeczeństwa, dotyczących reżimów totalitarnych. (PAP)
ral/ abr/
