Otwarcie wystawy etnograficzno-historycznej i przyrodniczej Muzeum Tatrzańskiego. Zakopane, 20.01.2023. Fot. PAP/G. Momot
Ludowe instrumenty muzyczne, w tym złóbcoki słynnego Sabały, XIX-wieczne stroje góralskie, laskę turystyczną dr. Chałubińskiego czy średniowieczny miecz można podziwiać w otwartym w piątek po gruntownym remoncie gmachu głównym Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.
Na nowocześnie zaaranżowanej ekspozycji znalazło się blisko 1,4 tys. artefaktów związanych z Tatrami.
Gruntowny remont mieszczącego się przy zakopiańskich Krupówkach i liczącego już 100 lat gmachu głównego Muzeum Tatrzańskiego trwał dwa lata i kosztował blisko 8 mln. zł. Inwestycję współfinansowano z funduszy unijnych, a wkład własny czyli 5 mln zł, został zagwarantowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński, w liście odczytanym przez Iwonę Gibas z Zarządu Województwa Małopolskiego zaznaczył, że nowo otwarta stała wystawa „przełoży się już wkrótce na jeszcze większe zainteresowanie, zarówno lokalnej publiczności jak i turystów z kraju i zagranicy”. Prof. Gliński podkreślił, że na wystawę w gmachu głównym Muzeum Tatrzańskiego składają się części etnograficzno-historyczna oraz przyrodnicza i że „jest to już piąta z kolei ekspozycja stała i siódma w całej historii tak znaczącej dla regionu, ale też i całego kraju instytucji. Otwierana dziś wystawa opowie o historii, przyrodzie i kulturze tego tak drogiego nam wszystkim zakątka Polski” – zaznaczył minister.
Minister w swoim liście zwrócił uwagę, że utworzenie nowej stałej ekspozycji poprzedziły pracochłonne i szeroko zakrojone działania remontowo-konserwatorskie gmachu głównego Muzeum Tatrzańskiego. W budynku, oprócz wystaw stałych, znalazła się również przestrzeń na salę wystaw czasowych, a także sale edukacyjno-konferencyjne.
Zarząd Województwa Małopolskiego podczas uroczystości otwarcia nadał byłej dyrektor zakopiańskiego muzeum, Annie Wende–Surmiak, Złotą Odznakę Honorową Województwa Małopolskiego - Krzyż Małopolski.
Obecny dyrektor Muzeum Tatrzańskiego, Michał Murzyn, powiedział, że najtrudniejsze podczas remontu było wyprowadzenie na czas prac budowlanych wszystkich 80 tys. eksponatów. Skomplikowane było też przeprowadzenie pomieszczeń administracyjnych do nowego budynku. „Prace budowlane były trudne i wymagające. Aranżacja wystaw też wymagała wielu przeróbek, ale cieszymy się, że wszystko się pomyślnie udało. Zachowaliśmy podział na wystawę etnograficzno-historyczną na parterze i na wystawę przyrodniczą na piętrze, ale całość zyskała zupełnie nowoczesną aranżację” – mówił dyrektor Murzyn.
Wyjaśnił, że wystawa została zaplanowana na motywie spotkania. „Spotkania kultury z naturą, spotkania przybyszy z góralami, spotkania kultury kosmopolitycznej z tą regionalną. Muzeum Tatrzańskie jest wizytówką kulturalną Zakopanego. Gromadzimy tu dziedzictwo, etnograficzne, ale też sztukę, zbiory przyrodnicze, twórczość artystów współczesnych i tych dawnych związanych z Tatrami i Zakopanem. Jest to kultura prawdziwa, zakorzeniona w tym miejscu, a nie tylko traktowana powierzchownie” – podkreślił Murzyn.
Gmach główny Muzeum Tatrzańskiego przy Krupówkach można odwiedzać w każdy dzień, także w niedzielę, poza wtorkami. Od nowego roku mieszkańcy Podhala mogą zwiedzać muzealne placówki za symboliczną złotówkę.
Jak mówiła kuratorka wystawy, etnograf Anna Kozak, na wystawach znalazło się blisko 1400 artefaktów. „Wchodząc na ekspozycję historyczno-etnograficzną mamy wrażenie, że jesteśmy w czystej, ascetycznej przestrzeni, ale tak naprawdę zachęcamy zwiedzających do eksplorowania, do zaglądania do szuflad, otwierania gablot, gdzie można podziwiać kolejne eksponaty. Chcieliśmy, żeby ta wystawa była wystawą nowoczesną, ale w znaczeniu nowoczesnej opowieści o tym miejscu. Są tu multimedia, ale wcale nie dominują, a tworzą drugą warstwę opowieści dla zwiedzających. Możemy z nich dowiedzieć się o kluczowych postaciach historycznych tworzących kulturę Zakopanego i Podtatrza” – objaśniała Anna Kozak.
W zwiedzanie można zaangażować też słuch, bo np. stanowiska z dawnymi góralskimi instrumentami muzycznymi są wyposażone w słuchawki, dzięki którym można wysłuchać, jak brzmią dudy, piszczałki czy trąbity. Można tu także posłuchać muzyki klasycznej kompozytorów tworzących pod Tatrami i inspirujących się muzyką góralską, na przykład Karola Szymanowskiego, Wojciecha Kilara czy Henryka Mikołaja Góreckiego.
Można tu także usłyszeć jak brzmiała muzyka góralska na początku XX wieku, a to dzięki zarejestrowanym wówczas nagraniom na woskowych wałkach przy pomocy fonografu Edisona. Można także zobaczyć sam fonograf zakupiony w 1913 wieku przez ówczesnego dyrektora muzeum Juliusza Zborowskiego.
Na wystawie stałej poświęconej tatrzańskiej przyrodzie, zaaranżowanej na piętrze gmachu, można oglądać w wielkich dioramach niedźwiedzie, kozice czy świstaki, ale także dowiedzieć się o początkach eksploracji Tatr, związanej z wydobyciem rudy żelaza, a także gospodarką pasterską.
Muzeum Tatrzańskie im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem jest instytucją kultury o ponad 130-letniej historii. Od 1 stycznia 2021 r. placówka jest Muzeum Narodowym współprowadzonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.(PAP)
autor: Szymon Bafia
szb/ aszw/
