Prymas Polski abp Wojciech Polak. Fot. PAP/R. Guz
Dzień Judaizmu to czas refleksji nad tajemnicą duchowej więzi chrześcijaństwa z judaizmem – powiedział PAP prymas Polski abp Wojciech Polak. Przypomniał też, że Gniezno, związane z początkiem chrześcijaństwa na ziemiach polskich, posiada także tradycje żydowskie. Dzień Judaizmu przypada 17 stycznia.
„Dzień Judaizmu ma pomóc katolikom w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa. Jest to też okazja, jak podkreśla Komitet ds. Dialogu z Judaizmem, do propagowania posoborowego wyjaśniania tekstów Pisma Świętego, które w przeszłości mogły być interpretowane w sposób antyjudaistyczny i antysemicki, do wyjaśniania wiernym tragedii zagłady Żydów i ukazywania antysemityzmu jako grzechu” – podkreślił prymas.
Jak powiedział poziom zaangażowania w ten dialog zależy w dużym stopniu od zrozumienia przez każdego katolika sensu tego dnia w życiu Kościoła. „Chodzi o czas refleksji i modlitwy nad tajemnicą duchowej więzi chrześcijaństwa z judaizmem. (…) Chodzi także o pełniejsze przyjmowanie słowa objawionego, które odnajdujemy w Biblii. Nade wszystko należy pamiętać o modlitwie, która jest całkowicie niezastąpiona, ponieważ są to sprawy zarazem wielkie i trudne” – dodał.
Według prymasa, lokalne obchody Dnia Judaizmu są okazją do ukazania współczesnego Gniezna, kolebki polskiego chrześcijaństwa, jako miejsca, w którym Żydzi i judaizm nie przeszli zupełnie do historii, lecz wciąż stanowią ważny element rzeczywistości.
„Wprawdzie nie istnieje obecnie w Gnieźnie ani synagoga, ani żadna gmina lub organizacja żydowska, to jednak Żydzi i judaizm są obecni w świadomości społecznej (…) zarówno w zbiorowej pamięci o ludziach i miejscach związanych z Żydami gnieźnieńskimi, jak i w podejmowanych inicjatywach, które przywołują i przybliżają wiarę, historię oraz kulturę żydowską” – podkreślił.
„Gniezno kojarzy się przede wszystkim z początkiem państwowości i chrześcijaństwa w Polsce. Historia pierwszej stolicy Polski naznaczona jest również, i to prawie od samych początków, obecnością Żydów, którzy pojawili się w Gnieźnie za panowania Mieszka Starego i zorganizowali osobną gminę” – dodał abp Polak.
Według źródeł historycznych w połowie XIX wieku w Gnieźnie mieszkało prawie 1,8 tys. Żydów. W XX wieku nastąpiła wielka emigracja Żydów gnieźnieńskich, w wyniku czego po 1930 roku zostało w mieście już tylko 150 wyznawców judaizmu. „Przez wieki zatem także na tych ziemiach dokonywała się, w różnym stopniu i z różnym skutkiem, asymilacja i emancypacja Żydów” – zaznaczył prymas. W poczatku okupacji niemieckiej, w grudniu 1939 roku, Żydów gnieźnieńskich deportowano do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie zostali zamordowani.
Tegoroczne obchody XIX Dnia Judaizmu, który w Kościele katolickim przypada 17 stycznia, rozpoczną się w Gnieźnie już we wtorek projekcją „Fabryki Wielkich Mistrzów” oraz spotkaniem z reżyserem filmu Dariuszem Grzeszczykiem.
W poniedziałek, 18 stycznia, odbędzie się natomiast spotkanie prymasa z Naczelnym Rabinem Polski Michaelem Schudrichem, ambasador Izraela w Polsce Anną Azari, przewodniczącą Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Poznaniu Alicją Kobus oraz prezydentem Gniezna Tomaszem Judaszem i starostą powiatu gnieźnieńskiego Beatą Tarczyńską.
Abp Polak podkreślił, że tegoroczne obchody XIX Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce są szczególne, ponieważ zbiegają się z 50. rocznicą publikacji przełomowej w dziejach Kościoła deklaracji Soboru Watykańskiego II „Nostra aetate” o stosunku do Żydów i innych religii niechrześcijańskich.
„+Nostra aetate+ jest niewątpliwie oryginalnym dokumentem nie tylko ze względu na treść, jaką ze sobą niesie, lecz również dlatego, że jest pierwszym urzędowym dokumentem, usankcjonowanym uroczystym aktem Soboru, który mówi o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich. Trzeba także podkreślić, że stosunek do religii żydowskiej i jej wyznawców został w deklaracji wyróżniony w sposób szczególny” – powiedział.
„Od tej pory Kościół patrzy na judaizm w nowy sposób, ponieważ dostrzega w nim wiele +ziaren prawdy+, które pozwalają lepiej zrozumieć chrześcijańską tożsamość. Sama deklaracja nie rozwijała szeroko problemów związanych z judaizmem, lecz niektóre z nich wyliczała i podawała fundamentalne aspekty odnowionego ich widzenia” – zaznaczył abp Polak.
Prymas wskazał, że wśród zagadnień, które Kościół podejmował i nadal podejmuje w odniesieniu do Żydów to przede wszystkim tzw. kwestie zasadnicze, jak: wspólne dziedzictwo wiary, świadomość przynależności do jednego Ludu Bożego czy problem żydowskości Jezusa.
Obchody XIX Dnia Judaizmu w Gnieźnie zakończy 19 stycznia sympozjum „Sprawiedliwość i miłosierdzie w judaizmie i chrześcijaństwie”. Swoje prelekcje wygłosi m.in. dyrektor Instytutu Kultury Europejskiej UAM prof. dr hab. Leszek Mrozewicz, prof. UAM w Instytucie Kultury Europejskiej ks. dr hab. Waldemar Szczerbiński, prof. dr hab. Stanisław Krajewski z Uniwersytetu Warszawskiego oraz Michał Samet z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku. (PAP)
ajw/ par/
