Kodeks supraski. Fot. PAP/P. Kula
Międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona Kodeksowi Supraskiemu – cennemu zabytkowi piśmiennictwa słowiańskiego wpisanemu na listę „Pamięci świata” UNESCO – rozpoczęła się w piątkowy wieczór w Białymstoku. W województwie podlaskim trwa rok Kodeksu Supraskiego.
Konferencja "Kodeks Supraski 1000 - 500 - 200" potrwa do niedzieli, obrady naukowców z kraju i zagranicy odbywać się będą w prawosławnym monasterze Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w podbiałostockim Supraślu.
Kodeks Supraski opisywany jest jako największy objętościowo, zachowany pomnik cyrylicy z X wieku tzw. presławskiej szkoły piśmienniczej (literackiej) z Bułgarii. Odkryty został w 1823 roku w ówczesnym klasztorze bazylianów w Supraślu przez księdza prof. Michała Bobrowskiego z Wilna. Zaliczany jest do najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków języka i piśmiennictwa słowiańskiego; jest też nieocenionym źródłem do badań nad językiem starocerkiewno-słowiańskim.
Kodeks napisany jest cyrylicą; zawiera 27 żywotów świętych i 22 nauki ojców Kościoła przeznaczonych na miesiąc marzec, a także jedną modlitwę. Nie wiadomo w jakich okolicznościach opuścił Bułgarię. Jedna z wersji mówi o podarowaniu Kodeksu klasztorowi supraskiemu w XVI wieku przez fundatora monasteru Aleksandra Chodkiewicza.
Księga ma 285 kart - 151 z nich przechowywanych jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Część druga, licząca 118 kart, znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu w Lublanie w Słowenii, a 16 kart - w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu.
Z wnioskiem o ustanowienie 2023 roku Rokiem Kodeksu Supraskiego w regionie wystąpił do samorządu województwa podlaskiego prawosławny arcybiskup białostocko-gdański Jakub; w listopadzie ub. roku radni przyjęli stosowną uchwałę.
W tym roku wypadają ważne rocznice związane z kodeksem: tysiąclecie istnienia tego zabytku piśmiennictwa, jubileusz 500-lecia momentu, kiedy trafił do biblioteki supraskiego klasztoru oraz 200-lecia jego odnalezienia w tym monasterze.
Te trzy rocznice znalazły się w tytule konferencji, rozpoczętej w piątek w Auli Magna Pałacu Branickich w Białymstoku. W inauguracji wzięli udział m.in. prawosławni hierarchowie z Polski i Bułgarii, dyplomaci, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych.
Ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej abp Jakub, który wygłosił też wykład inauguracyjny, mówił, że zbieg rocznic to dobra okazja, by przypomnieć o mało znanym w regionie, a słynnym manuskrypcie i przedstawić jego historię szerszemu gronu. Dziękował samorządowi województwa za poparcie jego wniosku o ustanowieniu roku Kodeksu Supraskiego, a prezydentowi RP Andrzejowi Dudzie za honorowy patronat nad obchodami.
Ambasador Bułgarii w Polsce Margarita Ganeva zwracała uwagę, że polsko-bułgarskie stosunki dyplomatyczne trwają niespełna 105 lat, a Kodeks Supraski powstał tysiąc lat temu, 500 lat temu trafił do Supraśla a 200 lat temu został odkryty. "To refleksja nad tym, jakie są nasze wspólne międzyludzkie, kulturowe stosunki" - mówiła ambasador.
Marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki powiedział, że Kodeks Supraski "opisuje naszą tradycję, wielokulturowość i wpisuje się bardzo pięknie w naszą historię". "Jest to nasze dziedzictwo, jest to nasza tradycja i powinniśmy o to dbać i to pielęgnować" - podkreślał Kosicki.
Poinformował, że wśród działań związanych z obchodami jest np. przełożenie kodeksu na język polski (wyda go Książnica Podlaska) czy książka dla dzieci, w przystępnej dla nich formie opowiadająca historię tego kodeksu.
W liście skierowanym do uczestników konferencji zwierzchnik Cerkwi w Polsce, metropolita Sawa, zwrócił uwagę, że Kodeks Supraski napisany w języku starocerkiewno-słowiańskim przypomina o tym, że "chrześcijaństwo cyrylometodiańskie" jest rodzime na tej ziemi.
"Kodeks nazwać można słowiańską Ewangelią, rycerską pieśnią śpiewaną na polach wojennych RP oraz inwokacją naszej wierności Bogu i ludziom" - napisał Sawa. Podkreślił, że kodeks rozsławia monaster supraski i region.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ aszw/
