Trakt. Fotografie Zbyszka Siemaszki z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Fotografie odbudowywanej Warszawy, jej mieszkańców, a także życia nocnego i codzienności stolicy tworzą album zdjęć "Warszawa Siemaszki". Album, który ukaże się 15 grudnia, prezentuje prace fotografa Zbyszka Siemaszki ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Na album składa się około 200 czarno-białych fotografii, wykonanych w latach 50., 60. i 70. XX w. Autorzy podzielili bazę zdjęć Siemaszki na sześć działów: "Odbudowa", "Architektura Warszawy", "Praca", "Po godzinach", "Wydarzenia" i "Życie stolicy". Fotografie wybrano spośród 6 tysięcy obrazów Warszawy, znajdujących się w bazie Narodowego Archiwum Cyfrowego (NAC). Każdej z części towarzyszy wstęp, autorstwa Katarzyny Kalisz, wprowadzający czytelnika w realia PRL-u.
"Część tych zdjęć jest dobrze znana; można je było oglądać w sieci, a także na różnych wystawach czy publikacjach. Chociaż jesteśmy archiwum cyfrowym, uznaliśmy, że publikacja papierowa doda blasku tym zdjęciom" - powiedział Bartłomiej Kuczyński, autor koncepcji i koordynator projektu, podczas piątkowej konferencji w warszawskiej Cafe Kulturalnej.
Na album składa się około 200 czarno-białych fotografii, wykonanych w latach 50., 60. i 70. XX w. Autorzy podzielili bazę zdjęć Siemaszki na sześć działów: "Odbudowa", "Architektura Warszawy", "Praca", "Po godzinach", "Wydarzenia" i "Życie stolicy". Fotografie wybrano spośród 6 tysięcy obrazów Warszawy, znajdujących się w bazie Narodowego Archiwum Cyfrowego (NAC).
Zgodził się z nim dyrektor naczelny Archiwów Państwowych dr hab. Władysław Stępniak, który zwrócił uwagę, że wśród zbiorów NAC znajdują się "arcydzieła reportażu, a także sztuki. Ta publikacja dotyczy twórczości człowieka, który łączył w swojej pracy te dwa elementy. Jego prace mają bardzo głębokie treści reporterskie, bazujące na doskonałej znajomości Warszawy".
"Można by powiedzieć, że skoro fotografie Siemaszki już zdigitalizowano i opisano, temat jest zamknięty. Jednak wydaliśmy album, potraktowaliśmy tego twórcę w sposób szczególny. To historia Warszawy z okresu, który dziś nie jest popularny" - dodał.
Jak podkreślili autorzy albumu, jego tematem nie jest architektura, lecz miasto i jego mieszkańcy, wracający do codziennego, "normalnego" życia po tragedii II wojny światowej, w której Warszawa została niemal całkowicie zburzona.
Siemaszko dokumentuje nie tylko odbudowę tak ważnych dla stolicy miejsc jak Zamek Królewski, Teatr Wielki czy Stare Miasto, ale pokazuje także budowę "nowej Warszawy" - osiedla Muranów, Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej czy Ściany Wschodniej.
Album prezentuje także dobrze znane miejsca Warszawy, które już nie istnieją, jak Supersam przy Placu Unii Lubelskiej, który ustąpił miejsca wielkiemu centrum handlowemu czy kino Moskwa, zburzone i zamienione w biurowiec. Portretuje również mieszkańców stolicy - przygląda się przechodniom, codziennym pracom Warszawiaków, sposobom wypoczywania i życia w mieście.
"Wybór zdjęć był bardzo trudnym zadaniem. Udało się wybrać grupę zdjęć najlepszych, ale i tak musieliśmy ciąć dalej, wiedząc, że 500 to za dużo. To były decyzje podejmowane w bólach. Zdjęcia ułożyły nam opowieść, spójną narrację" - podkreślił Kuczyński.
Jak przypomniała autorka tekstów w publikacji Katarzyna Kalisz, zdjęcia, które weszły do albumu były wykonywane na potrzeby czasopisma "Stolica", gdy Siemaszko intensywnie współpracował z tym, ważnym dla Warszawy, tygodnikiem, a także pismem "Perspektywy".
Siemaszko (ur. 1925 w Wilnie) wychował się w rodzinie fotografów. Jego rodzice prowadzili sklep fotograficzny w centrum Wilna, w swoim atelier Leonard Siemaszko wykonywał portrety m.in. marszałka Józefa Piłsudskiego czy biskupa Stanisława Bandurskiego. W czasie wojny Siemaszko wstąpił - wraz z braćmi i ojcem - w szeregi Armii Krajowej i przyjął pseudonim "Swojak". Dokumentował codzienne życie partyzantów. W latach 50. pracował dla Społecznego Przedsiębiorstwa Budowlanego w Warszawie. Przygotowywał fotograficzną dokumentację obiektów zabytkowych. Często wspinał się na dachy warszawskich budynków i fotografował panoramy szerokich ulic i placów.
W 2011 r. archiwum Siemaszki trafiło do zbiorów NAC. Jego fotografie cieszą się coraz większą popularnością, wraz z rosnącym zainteresowaniem architekturą powojennego modernizmu lat 50. i 60. XX wieku.
Najwięcej zdjęć znalazło się w bloku poświęconym architekturze miasta oraz jego życiu - wśród nich kadry z jazdy autobusem linii 132, ujęcia z pracy pomocy drogowej z lat 50., portrety budowniczych stolicy i cukierników Wedla, fotografie dzieci grających w zośkę na osiedlowym podwórku, czy warszawiaków, wypoczywających na nadwiślańskich plażach.
"Oglądając ten album, trzeba pamiętać o tym, że są to lata PRL-u, gdy bardzo trudno było zdobyć artykuły pierwszej potrzeby. To, co oglądamy, jest przefiltrowane przez artystyczne postrzeganie dokumentalisty. Wszystko jest poddane formie estetycznej. To były trudne lata, ale pięknie pokazane" - zauważyła Kalisz.
Album "Warszawa Siemaszki" ukazał się nakładem Narodowego Archiwum Cyfrowego. (PAP)
pj/ mhr/
