Cmentarz wojenny w Łużnej-Pustkach. Źródło: Wikimedia
Pochodzący z okresu I wojny światowej cmentarz na wzgórzu Pustki w Łużnej (Małopolska) otrzymał Znak Dziedzictwa Europejskiego. Wojewoda małopolski Józef Pilch i wójt gminy Kazimierz Krok odebrali go podczas Europejskich Dni Dziedzictwa w Brukseli.
Znak Dziedzictwa Europejskiego jest przyznawany obiektom, które odegrały znaczącą rolę w kulturze i historii Europy oraz w tworzeniu Unii Europejskiej.
Cmentarz nr 123 w Łużnej-Pustkach to największa nekropolia wojenna na terenie dawnej Galicji. Zostało tam pochowanych 1204 żołnierzy różnych narodowości i wyznań, poległych w walkach w maju 1915 r.
"Uzyskanie Znaku Dziedzictwa Europejskiego to dla Małopolski i dla Łużnej ogromny prestiż i szansa na promocję. Liczymy na wzrost ruchu turystycznego w naszej gminie i całym regionie" – powiedział PAP wójt gminy Łużna Kazimierz Krok. "Mamy też nadzieję, że uzyskanie Europejskiego Znaku Dziedzictwa, ułatwi nam w przyszłości starania o europejskie fundusze na inwestycje związane z tym obiektem" – dodał.
Nekropolię w Łużnej zaprojektowali Jan Szczepkowski i Dusan Jurkovic. Mogiły są rozmieszczone na obszarze blisko 3 ha. W 46 grobach zbiorowych i 829 pojedynczych, spoczywa 912 żołnierzy z armii austro-węgierskiej, 65 z niemieckiej i 227 z rosyjskiej. Pomniki nagrobne zdobią sentencje poetyckie, mówiące o miłości, pojednaniu, honorze, ludzkiej i żołnierskiej godności.
Na cmentarzu wciąż trwają prace konserwatorskie, które mają przywrócić mu historyczny wygląd. Udało się już odnowić znajdującą się tam kaplicę zaprojektowaną przez Dusana Jurkovica. W przyszłości w sąsiedztwie nekropolii ma powstać "Muzeum Wielkiej Wojny - Diorama Bitwy Gorlickiej", bitwy nazywanej ze względu na liczbę ofiar "małym Verdun". Na wybudowanie takiego obiektu potrzeba ok. 55 mln zł.
Władze gmin chcą nawiązać współpracę z zarządzającymi innymi europejskimi obiektami, który posiadają Znak Dziedzictwa Europejskiego.
Nekropolia w Łużnej-Pustkach to jeden z dziewięciu obiektów, które otrzymały Znak Dziedzictwa Europejskiego za rok 2015. Komisja Europejska wyróżniła nim także: stanowisko archeologiczne i Muzeum człowieka neandertalskiego w Krapinie (Chorwacja), Zamek Przemyślidów i Muzeum Archidiecezjalne w Ołomuńcu (Czechy), Przylądek Sagres (Portugalia), Pałac Hofburg (Austria), historyczny kompleks budynków uniwersyteckich w Tartu (Estonia), Akademię Muzyczna im. Franciszka Liszta (Węgry), Organizację Mundaneum (Belgia) oraz dzielnicę europejską w Strasburgu (Francja).
Uzyskanie znaku ma wymiar prestiżowym, nie wiąże się bezpośrednio z profitami finansowymi.
We wniosku dotyczącym cmentarza w Łużnej podkreślono wyjątkowe podejście do upamiętnienia poległych żołnierzy, którzy byli traktowani jak bohaterowie niezależnie od ich narodowości, wyznania i przynależności armijnej.
Nekropolię w Łużnej zaprojektowali Jan Szczepkowski i Dusan Jurkovic. Mogiły są rozmieszczone na obszarze blisko 3 ha. W 46 grobach zbiorowych i 829 pojedynczych, spoczywa 912 żołnierzy z armii austro-węgierskiej, 65 z niemieckiej i 227 z rosyjskiej. Pomniki nagrobne zdobią sentencje poetyckie, mówiące o miłości, pojednaniu, honorze, ludzkiej i żołnierskiej godności.
Cmentarz jest czwartym polskim obiektem uhonorowanym Znakiem Dziedzictwa Europejskiego. Pozostałe to: Unia Lubelska, Konstytucja 3 Maja i Stocznia Gdańska.
Od 2006 do 2011 r. przyznawanie tego znaku było inicjatywą międzyrządową. Po decyzji Parlamentu Europejskiego z 2011 r. stało się inicjatywą unijną: zmienione zostały kryteria, procedury przyznawania i sam wygląd znaku. Od tego czasu otrzymało go 29 obiektów.
Od 2015 r. znak ma być przyznawany raz na dwa lata. Obecnie państwa członkowskie mogą zgłaszać co najwyżej dwa obiekty, a niezależni eksperci oceniają te zgłoszenia i wybierają po jednym miejscu z każdego kraju. Na podstawie rekomendacji ekspertów Komisja Europejska zatwierdza, który obiektom znak zostaje przyznany.
Główną ideą Znaku jest zwrócenie uwagi na wspólne europejskie dziedzictwo kulturowe. Zgłaszane obiekty powinny mieć ponadnarodowy lub paneuropejski charakter, odgrywać ważną rolę w historii integracji europejskiej lub w rozwijaniu i promowaniu wspólnych wartości, na których opiera się UE.
Podmioty starające się o ten Znak Dziedzictwa Europejskiego muszą przedstawić projekt, w którym zobowiązują się prowadzić działania edukacyjne i promocyjne związane z obiektem i wartościami europejskim, a także posiadać plan zarządzania obiektem, zapewnienia mu ochrony i udostępnienia go jak największej liczbie osób.
Drugi wniosek zgłoszony w 2015 r. z Polski dotyczył projektu "Industrializacja na Górnym Śląsku" - obejmującym wspólną kandydaturę zabrzańskiej kopalni Guido, zabytkowej kopalni srebra w Tarnowskich Górach oraz tyskiego Browarium.(PAP)
wos/ par/
