Ponad sto zdjęć pochodzących z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego znalazło się w albumie „Samochody, motocykle...”, poświęconym motoryzacji przedwojennej Polski. Album został opatrzony wstępem Sobiesława Zasady, wielokrotnego mistrza Europy w rajdach samochodowych.
Na fotografiach można podziwiać samochody kilkunastu różnych marek. W tym francuskich renaultów i peugeotów, czy amerykańskich cadillaców i chevroletów. Są też mniej znane współcześnie austro-daimlery, oraz niemieckie adlery. Nie zabrakło również maszyn rodzimej produkcji, w tym polskich fiatów.
Album przedstawia też fotografie autorskich konstrukcji takich jak ralf-stetysz. Samochód konstrukcji hrabiego Stefana Tyszkiewicza był jednym z pierwszych samochodów od podstaw zaprojektowanym przez polskiego inżyniera. Automobil miał elegancką linię nadwozia z wyglądu przypominającą klasyczną limuzynę, a jednocześnie posiadał wysokie zawieszenie przystosowane do jazdy w trudnych warunkach i dlatego lepiej niż samochody zagranicznej produkcji sprawdzał się na polskich drogach.
„Od 1924 roku, kiedy to w Poznaniu i Warszawie uruchomiono pierwsze pompy, jak nazywano wówczas stacje benzynowe, liczba stacji i serwisów samochodowych rosła już dość szybko. Gęstniała również sieć sklepów, reprezentujących czołowe marki europejskie i amerykańskie. W witrynach salonów ulokowanych przy głównych ulicach miast uwagę przechodniów przyciągały eleganckie sylwetki samochodów o różnorodnych typach nadwozi: karety, kabriolety, roadstery, faetony czy torpeda. Uchylone drzwiczki ukazywały wnętrza pojazdów wykończone szlachetnym drewnem, skórą, aksamitem, chromem, mosiądzem” – pisze Sobiesław Zasada.
Automobile w międzywojniu cieszyły się dużą popularnością wśród polityków. Na zdjęciach zobaczyć można jak marszałek Józef Piłsudski czy prezydent Ignacy Mościki rozsiadają się wygodnie w swych rządowych limuzynach, o wręcz dystyngowanej linii nadwozia, której elegancję podkreślał składanych dach, oraz szprychowe felgi z chromowanymi wykończeniami.
Wśród ponad stu czarno-białych kadrów spotkamy wiele sław międzywojennej Polski. Do zdjęć w samochodach chętnie pozowały takie sławy jak aktorka Zula Pogorzelska, która z dziarską miną siedziała w swym samochodzie „za kółkiem”.
Poza przedwojennych samochodami, znajdziemy w albumie motocykle. Wśród których pojawiły się harleye-davidsony, indiany, oraz polski sokół. Nie siadali na nich jedynie panowie. W albumie znajdziemy aktorkę Hannę Różycką na motorze ariel. Na innym zdjęciu widać uczestniczkę Międzynarodowych Zawodów Motocyklowych Janinę Loteczko na motocyklu cotton 250.
„Druga połowa lat dwudziestych, pomimo wciąż niedostatecznie rozwiniętego zaplecza technicznego, to okres szczególnego rozwoju sportu automobilowego W Polsce. Organizatorem rajdów terenowych, prób szybkości i wyścigów nie przeszkadzały złe drogi - stanowiły dla rywalizujących załóg cenne, bo potęgujące emocje utrudnienia. W licznych zawodach urządzanych z udziałem międzynarodowych załóg: Wyścigu Lwowskim, Tatrzańskim, Automobilowym Rajdzie Polski pojawiały się już samochody sportowe z prawdziwego zdarzenia, wśród nich słynne bugatti i austro-daimlery” – pisze Sobiesław Zasada.
Najsłynniejszym kierowcą przedwojennej Polski był rajdowiec Jan Ripper. Na zdjęciu widzimy go siedzącego w swym słynnym białym bugatti type 37C. Auto przypominało z wyglądu dzisiejsze bolidy Formuły 1. Konstruktorzy pozbawili go dachu i świateł by mógł rozwijać zawrotne prędkości na torze wyścigowym.
W albumie znalazło się kilka fotografii ukazujących zatłoczone ulice przedwojennej Warszawy. Widać na nich szpalery samochodów korkujące Krakowskie Przedmieście, czy kolejki do nowo uruchomionej linii autobusowej. Na starych fotografiach widać jak motoryzacja zwolna wplatała się w przedwojenną codzienność.
„Ostatnie przed wojenne lata zapowiadały szybki rozwój automobilizmu w Polsce. Wojna pokrzyżowała te plany i odłożyła je na wiele lat. Chciałbym dziś wrócić do tamtych czasów i przypomnieć, jak wyglądał ten automobilowy świat międzywojennej Polski, który tak fascynował mnie w dzieciństwie” – pisze Sobiesław Zasada.
Album, pierwszy z cyklu "Moto - Retro", opublikowało wydawnictwo BOSZ.
Piotr Zmarzlik
ls/
