Obrazy „Kościuszko w West Point” (C) Bolesława Jana Czedekowskiego, „Lisowczycy: strzelanie z łuku” (P) Józefa Brandta oraz „Gamrat i Stańczyk” (L) Jana Matejki zaprezentowane na spotkaniu prasowym dot. wystawy malarstwa polskiego w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Fot. PAP/J. Kamiński
Trzy obrazy z kolekcji nowojorskiej Fundacji Kościuszkowskiej będą kolejno,od 20 października prezentowane w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich w ramach Wystawy jednego obrazu.
"Obecna ekspozycja obejmuje trzy znakomite obrazy z kolekcji Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku – "Kościuszko w West Point" Bolesława Jana Czedekowskiego, "Lisowczycy: strzelanie z łuku” Józefa Brandta oraz "Gamrat i Stańczyk" Jana Matejki. Będą one kolejno prezentowane publiczności od 20 października do połowy kwietnia przyszłego roku - powiedziała PAP Izabella Zychowicz, z-ca dyrektora ds. muzealnych w Łazienkach Królewskich
Jak zaznaczyła Zychowicz, obecna prezentacja obrazów odbywa się w ramach projektu Wystawa jednego obrazu. "Pokazywaliśmy już w sezonie letnim wybitne malarstwo z ważnych muzeów europejskich z Holandii, z Niemiec: Drezna i Hamburga" - dodała.
Ekspozycja organizowana jest przez Łazienki Królewskie we współpracy z Fundacją Kościuszkowską w Nowym Jorku. Podczas czwartkowej konferencji prezes Fundacji Kościuszkowskiej Marek Skulimowski podkreślił, że jedną z najważniejszych misji Fundacji jest wymiana kulturalna i naukowa między Polską i Stanami Zjednoczonymi.
Skulimowski przypomniał historię powstania Fundacji w 1925 r. i osobę jej założyciela Szymona Stefana Mierzwę, któremu przyświecała idea przybliżenia kultury polskiej Amerykanom. W tym celu Mierzwa zakupił m.in. jeden z piękniejszych budynków na Manhattanie nieopodal Central Parku z przeznaczeniem na siedzibę Fundacji. "Nie chciał on umieszczać Fundacji w East Village, gdzie skupiali się Polacy, lecz właśnie w środkowej części Manhattanu, którą zamieszkiwali zamożni Amerykanie, bo pragnął, aby to oni mogli poznać odrodzoną po latach niewoli Polskę i jej kulturę" - mówił prezes Fundacji Kościuszkowskiej.
Do 1939 r. Fundacja podejmowała liczne inicjatywy popularyzujące wśród Amerykanów dorobek polskiej myśli i sztuki. Po wybuchu II wojny światowej wspólnie z Komisją Pomocy Polsce udzielała pomocy uchodźcom wojennym. Po wojnie, gdy żelazna kurtyna odgrodziła Polskę od świata, Stefan Mierzwa postanowił otworzyć w Fundacji Galerię polskich mistrzów sztuk pięknych.
"Obecnie w kolekcji Fundacji znajduje się blisko sto dzieł sztuki, przeważnie malarstwa XIX-wiecznego i z początków XX wieku, z czego 70 proc. jest stale eksponowanych w Galerii w siedzibie Fundacji" - powiedział PAP Skulimowski.
W Łazienkach, jako pierwszy będzie prezentowany obraz "Kościuszko w West Point", który ma stałe miejsce w Galerii Polskich Mistrzów Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku. Bolesław Jan Czedekowski namalował obraz na prośbę prezesa Fundacji Stefana Mierzwy. Naturalnej wielkości postać Tadeusza Kościuszki przedstawiona jest w mundurze generała brygady amerykańskiej Armii Kontynentalnej z czasów wojny o niepodległość. Na piersi naczelnika widnieje order Towarzystwa Cyncynatów, którego był członkiem. "Oryginalny order Kościuszki pojawił się na jednej aukcji, ale niestety nie udało nam się go kupić i pozostaje on w rękach prywatnego kolekcjonera w Ameryce" - powiedział Skulimowski.
Postać Kościuszki ukazana jest na tle Fortu Clinton nad rzeką Hudson. Czedekowski kilka razy odwiedzał West Point, aby poznać topografię terenu i zachowane tu osobiste rzeczy Kościuszki. W górnym lewym rogu portretu na wolucie wypisane są słowa Jerzego Waszyngtona: Kościuszko jest człowiekiem nauki i wyższych zalet.
Jako drugi wystawiony zostanie obraz Józefa Brandta "Lisowczycy: strzelanie z łuku" włączony do kolekcji Fundacji Kościuszkowskiej w 1958 r. Jest on uznawany za jej najcenniejsze dzieło. Dynamiczna scena przedstawia jeźdźców lekkiej jazdy konnej, tzw. lisowczyków, zebranych w XVII w. przez płk. Aleksandra Lisowskiego. Widoczny na płótnie łucznik celujący w turban zatknięty na drzewcu stanowi nawiązanie do trwających w XVII w. potyczek z Turkami w południowo-wschodniej Polsce.
Dzieło "Gamrat i Stańczyk" Jana Matejki, które zakończy "Wystawę jednego obrazu" dotychczas nie było prezentowane polskiej publiczności. Przedstawia orszak wchodzący na plac przez bramę. Na jego czele podążają biskup Piotr Gamrat, powiernik królowej Bony Sforzy, i Stańczyk, błazen króla Zygmunta I Starego. Z tyłu widać mężczyznę niosącego lektykę oraz inne postaci. W tle przedstawiony został fragment Zamku Królewskiego na Wawelu oraz dwie kamienice. Dzieło powstało w latach 1873-78. Do Fundacji Kościuszkowskiej przekazane zostało przez Josepha F. Lestera w 1950 r., z okazji 25-lecia założenia Fundacji.
Dzieła z kolekcji Fundacji Kościuszkowskiej eksponowane będą w Jadalni Pałacu na Wyspie. Od 19 października do 15 grudnia 2017 r. – "Kościuszko w West Point"; "Lisowczycy: strzelanie z łuku" od 15 grudnia 2017 r. do 15 lutego 2018 r. oraz "Gamrat i Stańczyk" od 15 lutego do 15 kwietnia 2018 r.
Wystawa, wpisująca się w program obchodów 200. rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki, objęta została honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Polskiego Komitetu ds. UNESCO oraz Amerykańskiej Izby Handlowej w Polsce.
Wystawie towarzyszą warsztaty edukacyjne "Kościuszko na West Point". (PAP)
autor: Anna Bernat
edytor: Paweł Tomczyk
