Premiera "Mefista" w warszawskim Teatrze Powszechnym w sobotę

Twórczyni spektaklu zaznaczyła, że powieść Klausa Manna z 1936 r. i nagrodzony Oscarem film węgierskiego reżysera Istvana Szabo "były jedynie punktem wyjścia, inspiracją w pracy nad przedstawieniem".

"Nie chodziło nam o to, aby opowiedzieć historię opisaną przez Manna, żeby ją odegrać w sensie odtwarzania postaci. To nie jest tak, że można odnaleźć w tym spektaklu jedną główną rolę" - powiedziała PAP reżyser "Mefista" Agnieszka Błońska podczas próby medialnej we wtorek.

"To, co wydaje mi się najważniejsze w tym materiale - to zrozumienie, przyjrzenie się mechanizmom dotykającym artystę funkcjonującego w bardzo określonych warunkach polityczno-społecznych. Artystę aktora funkcjonującego w napięciu z władzą, co jest zresztą odwiecznym dylematem" - mówiła Błońska.

Twórczyni przedstawienia podkreśliła, że interesowało ją, „w jakiej rzeczywistości się znajdujemy obecnie jako twórcy". "To też jest rozmowa o wszystkich obywatelach, bo to my wszyscy jesteśmy uwikłani w relacje z władzą. Zawsze!" - dodała.

"Ale teraz jesteśmy w bardzo określonych okolicznościach, i jesteśmy w Teatrze Powszechnym, z tym wszystkim, co się tu działo niedawno, czyli zamieszkami ONR i innych organizacji skrajnie prawicowych demonstrujących, a wręcz atakujących, bo byłam tego świadkiem (...) na zewnątrz (...) Ten kontekst nie jest bez znaczenia" - wyjaśniła Błońska.

Powieść Manna i zrealizowany na jej podstawie film Istvana Szabo ukazują losy prowincjonalnego aktora Hendrika Hoefgena, który "zaprzedaje duszę diabłu" i dla kariery rozpoczyna kolaborację z hitlerowcami. Pierwowzorem powieściowej postaci był niemiecki aktor Gustaf Gruendgens.

Błońska przypomniała, że jest to już drugie wystawienie "Mefista" w Teatrze Powszechnym. Poprzednio, spektakl wg powieści Klausa Manna wyreżyserował Michał Ratyński (prapremiera 14 czerwca 1983 r.), autorem adaptacji był Michał Komar, a tytułową rolę zagrał Tadeusz Huk.

"Premiera +Mefista+ zrealizowana w Teatrze Powszechnym w 1983 r. wyrastała z doświadczenia stanu wojennego i postaw artystów wobec władz PRL-u. +Mefisto+ w 2017 r. powstaje w teatrze obrzucanym racami przez narodowców, piętnowanym z kościelnych ambon i mównic sejmowych; w teatrze, przed którym staje policja, żeby zapewnić bezpieczeństwo. W kraju, w którym decyzja o występie w mediach publicznych jest obciążona dylematami, jakie dotąd znaliśmy tylko z historii" - napisano o przedstawieniu w materiałach prasowych teatru.

Dramaturżka Joanna Wichowska powiedziała: "bardzo mało, prawie wcale nie korzystamy z tekstu książki". "Teksty były pisane podczas prób - ja je pisałam" - dodała.

"Nie wierzę w spektakle, które mają jedną główną ideę. Natomiast jest ważne to, gdzie on się dzieje, okoliczności i kontekst. (...) Uważam, że artysta nie ma prawa ignorować okoliczności, w których tworzy. Ważne jest bardzo to, że to się dzieje w Teatrze Powszechnym, pod którym odbywały się bardzo burzliwe protesty, agresywne np. panów i pań, młodych związanych z ONR. W teatrze, który był wyklinany po +Klątwie+ z ambon - w teatrze, o którym wszyscy politycy współcześni mówili agresywnie, próbując go odsądzić od czci i wiary za tamten spektakl" - wyjaśniła Wichowska.

"Dzisiaj się znowu sytuacja powtarza o tyle, że znowu dylematy związane z tym, jak się poukładać z władzą, żeby przetrwać i nie przeczyć sobie samemu - one są bardzo dzisiaj aktualne" - dodała.

Autorem scenografii jest Robert Rumas; kostiumy zaprojektowała Natalia Mleczak; za reżyserię świateł i projekcje odpowiada Artur Sienicki.

W spektaklu występują: Karolina Adamczyk, Klara Bielawka, Aleksandra Bożek, Maria Robaszkiewicz, Grzegorz Artman, Arkadiusz Brykalski, Mateusz Łasowski i Oskar Stoczyński.

Premierę "Mefista" zaplanowano na Dużej Scenie Teatru Powszechnego im. Zygmunta Huebnera 30 września br. Kolejne spektakle grane będą 1-3 października br.

Autor: Grzegorz Janikowski

Edytor: Paweł Tomczyk (PAP)

gj/ pat/