Czesław Słania. Fot. PAP/M. Trembecki
W Muzeum Poczty w Sztokholmie otwarto w piątek wystawę poświęconą słynnemu polskiemu twórcy znaczków Czesławowi Słani (1921–2005) w stulecie jego urodzin. Grawer, który w 1956 roku wyemigrował do Szwecji, stworzył ponad tysiąc miniaturowych dzieł sztuki dla kilkudziesięciu krajów.
Słania nazywany jest "najsłynniejszym grawerem XX wieku", "królem rylca", "drugim (Albrechtem) Duererem" albo "najbardziej produktywnym projektantem znaczków na świecie".
"Perfekcjonista w swojej pracy, rytownictwu poświęcił całe życie, a w wolnych chwilach, których miał niewiele, był wspaniałym kolegą o dużym poczuciu humoru" - tak wspomina Słanię w rozmowie z PAP jego dawna wieloletnia współpracowniczka z Poczty Szwedzkiej Christina Jaegerbaeck.
Jak opowiada Jaegerbaeck, słynny polski grawer "w swoich projektach umieszczał w tle wizerunki bliskich mu osób albo w ornamenty wplatał ich inicjały".
Słania wykorzystywał 500-letnią technikę polegającą na tworzeniu rytu na metalowej płytce w lustrzanym odbiciu w skali 1:1. W przypadku mających niewielki format znaczków wymagało to niezwykłej precyzji. Jak wspominają jego współpracownicy, "rzadko był zadowolony z efektów swojej pracy". Ukończony projekt odkładał na kilka dni, zaczynał kolejny, a następnie wracał do poprzedniego, aby go jeszcze poprawić.
Na jubileuszowej wystawie "Dziesięć dobrych z tysiąca. Słania ocenia swoje grawiury" wyróżniono 10 znaczków, które autor najbardziej cenił. Wśród nich jest wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa jako największy na świecie znaczek (60 na 81 mm) wykonany techniką grawerską, przedstawiający fragment fresku "Wielkie czyny szwedzkich królów" z Pałacu Drottningholm. Dzieło to Słania wykonał w 2000 roku, mając 79 lat, jako tysięczny znaczek w swojej karierze.
Inne słynne miniaturowe dzieła sztuki jego autorstwa to m.in. "Balet", uznany w 1979 roku za najpiękniejszy znaczek na świecie, a także znaczek przedstawiający wizerunek skrzypka Hinsa Andersa z obrazu Andersa Zorna, który zdobył w 1984 roku nagrodę im. Roberta Stoltza za motyw muzyczny.
Przedsiębiorstwo PostNord (dawniej Poczta Szwedzka) z okazji setnej rocznicy urodzin Słani wyemitowało okolicznościowy znaczek z jego wizerunkiem o nominale 100 koron. Autorem rytu jest Lars Sjoeoeblom. Polską wersję znaczka z rytem Przemysława Krajewskiego Poczta Polska wydaje tego samego dnia. Projekt obu znaczków stworzyła Marzanna Dąbrowska.
Instytut Polski w Sztokholmie wraz ze szwedzkim Towarzystwem Czesława Słani (Slaniasamfundet) zaprezentował w piątek "Jubileuszową antologię" o artyście. Publikacja powstała przy wsparciu Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, została wydana po szwedzku i po polsku, i jest zbiorem artykułów przedstawiających różne aspekty twórczości i życia artysty.
Poczta szwedzka PostNord wprowadziła ostatnio możliwość wpisywania kodów na kopercie zamiast przyklejania znaczków, a listy w kilku regionach Szwecji są już roznoszone przez listonoszy co drugi dzień. "Mimo nadejścia nowych, cyfrowych czasów znaczki Słani są bardzo cenione przez kolekcjonerów" - zauważa szefowa działu znaczków w PostNord Stina Olofsdotter.
W piątek w Muzeum Poczty w Sztokholmie na obchodach stulecia urodzin Słani zjawiły się tłumy wielbicieli jego znaczków. Niektórzy przyjechali nawet z Danii. Mogli oni m.in. obejrzeć film dokumentalny o Słani "Gigant w miniaturze" oraz uzyskać jubileuszowy stempel.
Czesław Słania urodził się 22 października 1921 w Czeladzi, ukończył Akademię Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, a po studiach podjął pracę w Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych w Warszawie jako grawer i tam tworzył swoje pierwsze znaczki. W 1956 roku z powodu złego stanu zdrowia wyemigrował do Szwecji, gdzie początkowo pracował na zmywaku. W 1959 roku został zatrudniony przez Pocztę Szwedzką. W 1972 roku został uhonorowany przez króla Szwecji tytułem Nadwornego Grawera.
Oprócz projektów filatelistycznych dla m.in. Danii, Wysp Owczych, Niemiec, Francji, Szwajcarii, Chin oraz Watykanu tworzył również banknoty.
Słania zmarł 17 marca 2005 roku w Krakowie, spoczywa na tamtejszym Cmentarzu Rakowickim.
Ze Sztokholmu Daniel Zyśk (PAP)
zys/ akl/
