Album z pracami Ivana Marchuka zaprezentowany na konferencji prasowej dot. wystawy "Archetyp Wolności"w Communication Media Center przy Ambasadzie Ukrainy w Warszawie. Fot. PAP/P. Nowak
Wystawę obrazów Ivana Marchuka pt. „Archetyp Wolności” można będzie oglądać w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie od 24 lutego. 86-letni ukraiński malarz, twórca techniki zwanej „plątanizmem”, odwiedzi z tej okazji Polskę.
Retrospektywa twórczości Ivana Marchuka, Narodowego Artysty Ukrainy, laureata Narodowej Nagrody Ukrainy im. Tarasa Szewczenki, uhonorowanego przez Prezydenta Ukrainy nagrodą Narodowa Legenda Ukrainy i Kawalera Orderu Wolności, składa się z około 50 obrazów z 15 cykli. Większość z prac to elementy cyklu "Pejzaż", ale też z serii "Głos mojej duszy" i "Spojrzenie w nieskończoność"
Prowadząca piątkową konferencję prasową Weronika Marczuk przypomniała, że artysta urodził się w 1936 roku w miejscowości Moskaliwka w Galicji - wówczas w Polsce. Opowiadała, że w czasach Związku Sowieckiego był artystą niepokornym. "Nigdy nie przyłączył się do oficjalnego, jedynego słusznego nurtu malarstwa socrealistycznego. Przez to był przez wiele lat naciskany, ścigany i przesłuchiwany przez KGB. Przez prześladowania chciał popełnić samobójstwo. Kiedy tylko nadarzyła się okazja wyjechał z Ukrainy, było to w roku 1989 roku. Artysta mieszkał najpierw w USA potem w Kanadzie i Australii" - mówiła.
Przypomniała, że malarz stworzył swój własny styl zwany plątanizmem, bo jego obrazy wyglądają jak utkane z nitek. Zwróciła uwagę, że ojciec Ivana Marchuka był tkaczem. Artysta przypomniał sobie, jak w dzieciństwie pomagał ojcu wyplatać dywany.
"W jego pracach jest zadziwiająco dużo znaczeń i archetypów, dlatego został uznany za flagowego artystę ukraińskiej kultury" - oceniła. Zdaniem Marczuk "w jego obrazach zakodowane jest piękno i wiele symboli Ukrainy, o których dzisiaj świat chce się dowiedzieć". Dodała, że prezydent Zelenski w 2021 roku wydał dekret, aby w Kijowie wybudować Muzeum Ivana Marchuka. Niestety inicjatywę tę przerwał wybuch wojny.
Uroczyste otwarcie wystawy połączone z koncertem odbędzie się w czwartek 23 lutego. Koncert na którym wystąpi polsko-ukraiński zespół ZAZULA odbędzie się w Wielkiej Sali Teatralnej NCK. Podczas otwarcia ukraińska aktorka, reżyser, producentka filmowa Daria Tregubova przeczyta ulubione wiersze Ivana Marchuka, który będzie obecny na uroczystości. 24 lutego o godzinie 12 w NCK odbędzie się spotkanie z Ivanem Marchukiem dla wszystkich chętnych.
Wystawa pt. "Archetyp Wolności" odbywa się pod Patronatem Administracji Prezydenta Ukrainy oraz Prezydenta Miasta Kraków przy wsparciu Generalnego Konsulatu Ukrainy w Krakowie, Ambasady Ukrainy w Polsce oraz Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej.
Ivan Marchuk, jako jedyny artysta ukraiński zaliczony jest do Złotej Gildii Akademii Sztuki Współczesnej w Rzymie. Z kolei brytyjski dziennik "The Daily Telegraph" wymienił nazwisko Ivana Marchuka na liście setki geniuszy współczesności, tworzących nowy obraz świata.
W swoim malarstwie osiąga niezwykłe, oryginalne efekty dzięki wymyślonej przez siebie malarskiej technice nazwanej "plątanizmem". W 1973 r. Marchuk zrealizował cykl "Kwitnięcia"; powstały wtedy płótna, na których malował kwiaty realistyczne i surrealistyczne. Następnym krokiem były przedstawienia kwiatów w stylu nowoczesnego konstruktywizmu w cyklu "Kolorowe preludia".
Na przełomie lat 70. i 80. Marchuk malował przede wszystkim portrety, m.in. malarza Romana Selskiego, aktora Bohdana Stupki, konstruktora lotniczego Olega Antonowa i kardiologa Mykoły Amosowa. Na początku 1986 r. powstał jego tryptyk "Monolog". Na spustoszonej, spękanej ziemi widać poranione tarninowymi kolcami, zrozpaczone ludzkie dusze – apokaliptyczna wizja świata i przestroga.
Jego innowacyjne dzieła budziły agresję władzy i nie znalazły miejsca w oficjalnym obiegu sowieckiej sztuki. Marchuk w latach 70. był prześladowany i ignorowany - bez legitymacji Związku Malarzy miał problemy nawet ze zdobyciem farb). Paradoksalnie właśnie w tym czasie zyskał uznanie dzięki organizowaniu z reguły nielegalnych wystaw w swoim mieszkaniu lub pracowni.
Pierwsza oficjalna wystawa Marchuka została zorganizowana w Moskwie w 1979 roku. Na Ukrainie pierwsza oficjalna indywidualna wystawa artysty miała miejsce w 1990 roku w Narodowym Muzeum Sztuki. W dorobku artysty jest blisko pięć tysięcy obrazów, znajdujących się w muzeach i prywatnych kolekcjach na pięciu kontynentach. Odbyło się już ponad sto wystaw artysty w galeriach Kijowa, Moskwy, Paryża, Sydney, Toronto, Detroit, Nowego Jorku i Filadelfii oraz w małych miasteczkach, których liczby nie da się ustalić. (PAP)
Autor: Olga Łozińska
oloz/ pat/
