Pisarz urodził się 20 maja 1919 r. w Kielcach w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Moment jego debiutu literackiego podczas studiów na Uniwersytecie Warszawskim zbiegł się z narastającym zagrożeniem ze strony dwóch totalitaryzmów. Wątek oddziaływania tych systemów przewijał się w całej jego twórczości.
Klęska roku 1939 sprawiła, że po raz pierwszy zetknął się z systemem sowieckim. W marcu 1940 r. próbował się przedostać z okupowanego przez sowietów Grodna na Litwę, a następnie do polskiej armii we Francji. Wynajęci przez niego przemytnicy okazali się agentami NKWD. Grudziński został aresztowany i skazany na pięć lat łagru. Trafił do obozu w Jercewie pod Archangielskiem. Swoje doświadczenia zawarł w powieści „Inny świat”, dziś postrzeganej jako jedna z najdoskonalszych analiz funkcjonowania sowieckiego systemu pracy niewolniczej.
„Przekonałem się wielokrotnie, że człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach i uważam za upiorny nonsens naszych czasów próby sądzenia według uczynków, jakich dopuścili się w warunkach nieludzkich” – podkreślał.
Pół roku po podpisaniu układu Sikorski-Majski podjął głodówkę protestacyjną, domagając się uwolnienia. Dopiero w marcu 1942 r. przyłączył się do armii gen. Władysława Andersa. W czasie bitwy pod Monte Cassino pełnił obowiązki radiotelegrafisty. Otrzymał Order Virtuti Militari.
Po wojnie zdecydował się pozostać na emigracji. Był publicystą tygodnika „Wiadomości”. Współtworzył paryską „Kulturę”. Współpracował z Radiem Wolna Europa.
W 1946 r. zamieszkał we Włoszech. W roku 1952 jego żona Krystyna popełniła samobójstwo. W 1955 r. osiadł na stałe w Neapolu, jego drugą żoną była Lidia, córka włoskiego filozofa Benedetta Crocego. W kolejnych latach wiele pisał o Neapolu i Włoszech. Komentował również sprawy w Polsce. Mimo żelaznej kurtyny utrzymywał kontakty z pisarzami w kraju, m.in. z Marią Dąbrowską.
Za jedno z jego najważniejszych dzieł uznany został prowadzony od 1971 r. do śmierci „Dziennik pisany nocą”. Za wybitne podsumowanie jego refleksji nad historią XX wieku jest uważany zbiór opowiadań „Wieża”.
Przez niemal cały okres PRL jego twórczość była objęta całkowitym zakazem publikacji. Dopiero w 1988 r. władze zezwoliły na wydanie niektórych jego dzieł. Były one jednak znane od końca lat siedemdziesiątych dzięki oficynom drugiego obiegu i przemycanym numerom „Kultury”.
W roku 1998 został odznaczony Orderem Orła Białego.
Zmarł 4 lipca 2000 r. w Neapolu.
Uchwałą Sejmu 2019 r. został ustanowiony Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
Michał Szukała (PAP)
100 lat temu urodził się Gustaw Herling-Grudziński, kronikarz innego świata
Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
