Do rąk czytelnika trafiły dzienniki, wspomnienia i prywatna korespondencja z lat 1982-1984 Andrzeja Rozpłochowskiego – jednego z liderów śląsko-dąbrowskiej Solidarności, przewodniczącego MKZ Katowice, członka władz krajowych Solidarności, „jednego z jedenastu”.
Andrzej Rozpłochowski należał do grupy „jedenastu”, którą tworzyło siedmiu przywódców Solidarności (Karol Modzelewski, Andrzej Gwiazda, Jan Rulewski, Marian Jurczyk, Grzegorz Palka, Andrzej Rozpłochowski oraz Seweryn Jaworski) oraz czterech najważniejszych działaczy KSS „KOR” (Jacek Kuroń, Adam Michnik, Henryk Wujec i Zbigniew Romaszewski).
Związkowców oskarżono o to, że „weszli w porozumienie w celu obalenia przemocą socjalistycznego ustroju w PRL i osłabienie mocy obronnej PRL, tj. o przestępstwo z art. 123 kk”. Ekipa Jaruzelskiego-Kiszczaka postanowiła wytoczyć „jedenastce” pokazowy proces polityczny, a związkowcom groziła za to nawet kara śmierci.
Andrzej Rozpłochowski został uznany za jednego z najbardziej radykalnych liderów związkowych w latach 1980–1981 z powodu forsowanych przez siebie śmiałych wizji programowych. Był m.in. pomysłodawcą usunięcia struktur PZPR z zakładów pracy. Władze PRL zaliczyły go do tzw. ekstremy Solidarności, czyli do tych działaczy związkowych, którzy zmierzali do obalenia ustroju socjalistycznego. W stanie wojennym Rozpłochowski był internowany (od 13 grudnia 1981 do 22 grudnia 1982 roku), a następnie więziony w Areszcie Śledczym przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie.
Książka zawiera m.in. wspomnienia Andrzeja Rozpłochowskiego napisane podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych i uzupełnione po powrocie do Polski w 2010 roku. Czytelnik odnajdzie szczery i osobisty opis czasu internowania i uwięzienia, w których Rozpłochowski nie pomijał również i kwestii szczególnie dla niego trudnych.
Wartość dokumentalną przedstawia dziennik spisywany w celi więziennej w okresie od 28 lipca 1983 do 8 sierpnia 1984 roku. Rozpłochowski przedstawił w nim obraz życia codziennego więźnia politycznego PRL w latach 80. Bardzo osobisty charakter nadaje książce również obszerna korespondencja, szczególnie ta prowadzona między autorem a jego przyszłą żoną Barbarą. Rozpłochowski opisuje w nich swoje myśli, uczucia, przeżycia i troski w trudnym dla zakochanych czasie wymuszonej rozłąki.
Książkę uzupełniają fotografie z okresu internowania oraz niektóre dokumenty ze śledztwa.
„Jeden z jedenastu. Wspomnienia z internowania i uwięzienia 1982–1984” Andrzeja Rozpłochowskiego w opracowaniu Katarzyny Wilczok ukazały się nakładem Instytutu Pamięci Narodowej.
Anna Kruszyńska
akr/
