Złożeniem wieńców oraz apelem poległych przedstawiciele władz i mieszkańcy Warszawy uczcili we wtorek pamięć żołnierzy ze Zgrupowania "Żywiciel" na stołecznym Żoliborzu. Powstanie w tej dzielnicy zaczęło się 1 sierpnia 1944 r. jeszcze przed godziną W i trwało do 30 września.
Po apelu poległych i trzykrotnej salwie honorowej, przedstawiciele parlamentu, MON, IPN, władz miasta i dzielnicy Żoliborz złożyli wieńce i kwiaty pod obeliskiem ku czci żołnierzy "Żywiciela". Hołd oddali także mieszkańcy Żoliborza oraz członkowie organizacji kombatanckich i harcerskich, którzy wystawili pod pomnikiem poczty sztandarowe.
Do zgromadzonych na uroczystości list skierował prezes Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej "Żywiciel" Stanisław Bontemps. Podziękował w nim wszystkim, którzy przekazują pamięć o powstaniu warszawskim. "Nasze powstańcze pokolenie przemija z ufnością, że oto wyrosły kolejne pokolenia godne i gotowe do uczestnictwa w sztafecie niosącej przyszłość, nieprzemijające wartości powstańcze ważne podczas tych sześćdziesięciu trzech dni chwały narodu polskiego".
Po uroczystości pod pomnikiem Żołnierzy "Żywiciela" delegacje przeszły na ul. Suzina, gdzie upamiętniono żołnierzy Organizacji Wojskowej Polskiej Partii Socjalistycznej z batalionu im. Jarosława Dąbrowskiego, którzy polegli w pierwszym boju powstania na Żoliborzu 1 sierpnia 1944 roku o godz. 13.30.
1 sierpnia 1944 roku ok. godz. 13.30 na ul. Krasińskiego żołnierze AK, którzy przenosili broń na miejsce koncentracji jednego z oddziałów, natknęli się na patrol niemiecki. Rozpoczęła się strzelanina. Niemcy ściągnęli posiłki ze Śródmieścia, a do walk przyłączyły się kolejne powstańcze oddziały.
Przez cały okres powstania Żoliborz - odcięty od Śródmieścia przez siły niemieckie na linii Dworca Gdańskiego - stanowił powstańcze państwo "Rzeczpospolitą Żoliborską" ze sprawnie zorganizowaną administracją wojskową i cywilną.
Żołnierze "Żywiciela" podkreślają, że nie było takiej struktury jak "Zgrupowanie Żywiciel", a oni byli żołnierzami swojego dowódcy "Żywiciela" - płk Mieczysława Niedzielskiego w XXII, a potem II Obwodzie Armii Krajowej i 8. Dywizji Piechoty AK im. Romualda Traugutta. Oprócz sześciu zgrupowań - "Żaglowiec", "Żbik", "Żmija", "Żniwiarz", "Żubr" i "Żyrafa" - na Żoliborzu działała także służba sanitarna, a harcerze kanałami przenosili meldunki.
Powstanie warszawskie zakończyło się na Żoliborzu 30 września. "Żywiciel" mimo ran nie chciał poddawać dzielnicy, podporządkował się jednak rozkazom dowódcy powstania gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Do niewoli poszło ok. 1500 żoliborskich żołnierzy.
Po wojnie płk Mieczysław Niedzielski "Żywiciel" trafił do USA, gdzie pracował jako robotnik. Zmarł 18 maja 1980 roku w Chicago w wieku 83 lat. Jego prochy sprowadzono do Polski we wrześniu 1992 roku i złożono na Powązkach Wojskowych w kwaterze powstańczej, gdzie spoczywają jego żołnierze. (PAP)
akn/ ls/
