13 grudnia - akcja "Zapal światło wolności"
Akcją "Zapal światło wolności", przeglądem filmów, spektaklem muzycznym i wystawą poświęconą stanowi wojennemu IPN przypomni 34. rocznicę jego wprowadzenia. 13 grudnia ulicami stolicy będzie jeździł zabytkowy Ikarus, w którym historycy opowiedzą o stanie wojennym.
IPN apeluje o zapalenie 13 grudnia o 19.30 w oknach domów, urzędów i instytucji świec będących symbolem pamięci o wydarzeniach stanu wojennego. Kampania społeczna Instytutu nawiązuje do gestu solidarności, jaki wobec Polaków wykonali w Wigilię Bożego Narodzenia 1981 r. m.in. papież Jan Paweł II i prezydent USA Ronald Reagan. Akcję objął honorowym patronatem prezydent Andrzej Duda.
Prezes IPN Łukasz Kamiński podkreśla, że tytuł akcji "Zapal światło wolności" odnosi się właśnie do słów prezydenta Reagana.
"Powiedział on, że ten płomień milionów świec jest znakiem tego, iż światła wolności nie uda się ugasić. Jak co roku 13 grudnia będziemy pamiętać o stanie wojennym i jego ofiarach, o tej wielkie polskiej nadziei, która wówczas została przekreślona jak się na szczęście okazało nie na zawsze. Pamiętamy również o ogromnej solidarności, jakiej wówczas doświadczyliśmy" - powiedział Kamiński.
Instytut zachęca również do wzięcia udziału w akcji poprzez ustawienie Światła Wolności jako zdjęcia profilowego na Facebooku. Do udziału w kampanii zachęca także Kościół katolicki. Biskupi proponują, by podczas niedzielnych mszy św. "objąć modlitwą szczególnie tych, którzy zginęli lub cierpieli broniąc godności człowieka". Również na Stadionie Narodowym 13 grudnia wieczorem zabłyśnie napis upamiętniający ofiary stanu wojennego.
Prezes IPN Łukasz Kamiński podkreśla, że tytuł akcji "Zapal światło wolności" odnosi się właśnie do słów prezydenta Reagana. "Powiedział on, że ten płomień milionów świec jest znakiem tego, iż światła wolności nie uda się ugasić. Jak co roku 13 grudnia będziemy pamiętać o stanie wojennym i jego ofiarach, o tej wielkie polskiej nadziei, która wówczas została przekreślona jak się na szczęście okazało nie na zawsze. Pamiętamy również o ogromnej solidarności, jakiej wówczas doświadczyliśmy" - powiedział Kamiński.
W sobotni wieczór w Kinie KC odbędzie się przegląd filmów fabularnych dotyczących rocznicy. Zostaną podczas niego zaprezentowane filmy "Stan wewnętrzny" Krzysztofa Tchórzewskiego i "Wigilia ’81" Leszka Wosiewicza. Przed pokazem zaplanowano rozmowę z opozycjonistką represjonowaną podczas stanu wojennego Ewą Tomaszewską.
W dniu rocznicy na Krakowskim Przedmieściu zostanie otwarta plenerowa wystawa "Ofiary stanu wojennego" przybliżająca m.in. sylwetki 56 ofiar tego okresu. Będzie ona również wyświetlana na witrynie Przystanku Historia IPN przy ul. Marszałkowskiej.
Również tam wieczorem po zapaleniu symbolicznego Światła Wolności odbędzie się spektakl muzyczny "Świat nieprzerwany", podczas którego wystąpi Piotr Kajetan Matczuk z zespołem "Piramidy". Jak zapowiadają organizatorzy będzie to "muzyczna, rockowa historia świata XX i XXI w. przeplatana recytacjami w wykonaniu aktora Wojciecha Wysockiego". Podczas spektaklu zabrzmią wiersze Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta i Stanisława Barańczaka.
IPN przygotował także na swej stronie internetowej materiały edukacyjne do pobrania dla szkół poświęcone tematyce stanu wojennego oraz wystawę do samodzielnego przygotowania. Na profilu Strefy Edukacyjnej IPN na Facebooku ogłoszono też konkurs fotograficzny. Można na niego przesyłać zdjęcia Świateł Wolności, które 13 grudnia zapłoną w oknach domów, urzędów czy instytucji.
Ulicami Warszawy przejedzie w niedzielę zabytkowy Ikarus. Na jego trasie znajdą się miejsca związane ze stanem wojennym m.in. areszt na ul. Rakowieckiej, siedziba NSZZ "Solidarność" Regionu Mazowsze przy ul. Mokotowskiej czy Komenda Stołeczna MO w Pałacu Mostowskich. Pasażerowie będą mogli posłuchać piosenek z tamtego czasu, opowieści świadków i historyków – prof. Antoniego Dudka, Andrzeja Friszke i Andrzeja Paczkowskiego oraz dr. Tadeusza Ruzikowskiego. Ostatnim kursem będzie można dojechać na spektakl muzyczny do Przystanku Historia.
Instytut przypomina, że w jego archiwum są materiały sejmowej Komisji Nadzwyczajnej powołanej w 1992 r. do zbadania skutków stanu wojennego przekazane w postaci kopii przez Kancelarię Sejmu. Na akta składają się m.in. stenogramy z posiedzeń i korespondencja członków Komisji oraz załączniki w postaci opracowań, wykazów czy tabel przekazywanych przez organy administracji państwowej, sądownictwa i ścigania. Protokoły z posiedzeń zawierają głównie zapisy z przesłuchań świadków w sprawie stanu wojennego.
Wśród dokumentów są m.in. obszerne listy osób represjonowanych w wyniku jego wprowadzenia przygotowane przez sądy i prokuratury czy kserokopie dokumentów i opracowań powstałych w latach 80. w poszczególnych resortach i komórkach partyjnych, dotyczących przygotowania i wprowadzenia stanu wojennego. W aktach znajduje się też np. korespondencja z organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości dotycząca niszczenia dokumentacji z tego okresu.
Nocą z 12 na 13 grudnia 1981 r. wprowadzono w Polsce stan wojenny. Mieszkańcom ograniczono podstawowe prawa obywatelskie. W jego wyniku śmierć poniosło ok. 100 osób, aresztowano lub internowano łącznie ponad 10 tys. Stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 r., a 22 lipca 1983 r. - odwołany. (PAP)
akn/ pz/
