20 lat temu, 5 marca 2002 r., zmarł Stanisław Jankowski „Agaton”, cichociemny, oficer Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, adiutant Naczelnego Wodza. Po wojnie współautor planów odbudowy Warszawy, m.in. Trasy W-Z i dzielnicy MDM.
„My, szarzy mieszkańcy Warszawy, my wszyscy, którzy kochamy Warszawę, chcemy, aby była ona może nawet skromniejsza od innych stolic i grodów świata, ale żeby była naszą Warszawą” – pisano w „Gazecie Ludowej” z 1945 r. Dziś ten i wiele innych głosów sprzeciwu wobec odbudowy miasta według wzorów sowieckich jest niemal zupełnie zapomnianych.
Pomnik upamiętniający powstańca warszawskiego, architekta Stanisława Jankowskiego ps. Agaton odsłonięto w niedzielę na warszawskim Powiślu. „Był specjalistą najwyższej próby, a jego profesjonalizm ocalił setki żyć” – powiedział prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski.
Warszawa pamięta o swojej historii. Dziś upamiętniliśmy Biuro Odbudowy Stolicy, czyli główną instytucję odpowiedzialną za planowanie i modernizację miasta oraz rekonstrukcję zabytków po wojnie – informuje w czwartek wiceprezydent Warszawy Renata Kaznowska.
Należy pamiętać, że Warszawa miała być nowym miastem również pod względem społecznym. Planowano niemal całkowitą wymianę struktury społecznej. Ludzie, którzy ocaleli, mieli być mniejszością – mówi PAP dr Artur Bojarski, autor książek „Z kilofem na kariatydę. Jak nie odbudowano Warszawy” i „Rozebrać Warszawę. Historie niektórych wyburzeń po 1945 r.”. 75 lat temu, 14 lutego 1945 r., powołano Biuro Odbudowy Stolicy.
Biuro Odbudowy Stolicy w szczytowym momencie zatrudniało 1,5 tys. projektantów. Jego skalę można porównać z pracowniami moskiewskimi tworzonymi pod koniec lat 30. w celu przebudowy miasta – powiedział PAP dr Andrzej Skalimowski z Centrum Interpretacji Zabytku Muzeum Warszawy.
Architekci BOS nie cenili wyburzanych kamienic, które nie były cenne mimo ładnych fasad. Proszę pamiętać, że powstawały za ich życia, na początku XX w. Warto rozumieć ten kontekst – powiedział PAP dr Andrzej Skalimowski z Centrum Interpretacji Zabytku Muzeum Warszawy.
Zburzenie Warszawy było wielką tragedią. Ale środowisku architektów zaraz po wojnie to wydarzenie wydawało się także wielką szansą. I radykalni moderniści i władza komunistyczna chciała stworzyć nowe miasto – stara przedwojenna Warszawa wydawała się im miastem zacofanym, w którym odpowiednim komfortem życia mogli się cieszyć nieliczni.
Kiedy 11 lat temu wróciłem z Australii do Polski zrozumiałem, jak ogromnym przedsięwzięciem była powojenna odbudowa Warszawy. Postanowiłem pokazać to w filmie – powiedział Mark Krawczyński, współautor filmu „Jak Feniks z popiołów”. 29 września odbył się pokaz specjalny obrazu w Arkadach Kubickiego.
Wydany 24 maja 1945 r. dekret Krajowej Rady Narodowej powoływał instytucje odpowiedzialne za odbudowę stolicy ze zniszczeń wojennych. Zadaniem utworzonej na jego mocy Naczelnej Rady Odbudowy m. st. Warszawy była "mobilizacja zasobów duchowych i materialnych całego Narodu dla dzieła odbudowy stolicy".