70 lat temu, 18 września 1951 r., powołano Specjalną Komisję Śledczą Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej, nazywaną Komisją Maddena. W ciągu kolejnych miesięcy kongresmeni zgromadzili dowody odpowiedzialności ZSRS za mordy na polskich oficerach w 1940 r.
„W pierwszych latach tzw. zimnej wojny miał miejsce ciąg wydarzeń, który doprowadził do bezprecedensowego przedsięwzięcia: powołania przez Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej oficjalnego komitetu do zbadania największej zbrodni wojennej z okresu II wojny światowej” – czytamy. Sprawa dotyczyła zbrodni katyńskiej.
„Dorobek komisji Maddena z lat 1951–1952 stanowi interesujące źródło do poznania niektórych aspektów dziejów: powszechnych, Stanów Zjednoczonych, Związku Sowieckiego, Polski, Niemiec, a także w mniejszym stopniu kilku innych państw europejskich” – czytamy.
Był 16 kwietnia 1952 r., gdy do sali, w której obradowała komisja Izby Reprezentantów USA, wszedł mężczyzna z zasłoniętą twarzą. Kongresmeni przyjechali do Londynu specjalnie, by badać sprawę zbrodni katyńskiej. Mężczyzna był jednym z najważniejszych świadków. Mimo dwunastu lat, które upłynęły od rozstrzelania polskich oficerów, władze sowieckie utrzymywały, że mordu dokonali Niemcy. Mężczyzna miał się czego obawiać, część niewygodnych świadków zginęła w niewyjaśnionych okolicznościach, do tego w komunistycznej Polsce pozostała jego rodzina. Dlatego Stanisław Swianiewicz wystąpił w masce i pod pseudonimem.
Każdy, kto znał Związek Sowiecki lat 30., a takich specjalistów nie brakowało w dyplomacji brytyjskiej i amerykańskiej, wiedział, że rządzący tym krajem i ten system są zdolne do działań ludobójczych, również takich jak mordowanie jeńców – mówi PAP prof. Mariusz Wołos, z Instytutu Historii PAN oraz Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie.
To jeden z najważniejszych dokumentów wskazujących wyraźnie, że sprawcą zbrodni katyńskiej był Związek Sowiecki - powiedział prezes IPN dr Jarosław Szarek podczas prezentacji drugiego tomu serii "Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951-1952".
To jeden z najważniejszych dokumentów wskazujących wyraźnie, że sprawcą zbrodni katyńskiej był Związek Sowiecki - powiedział prezes IPN dr Jarosław Szarek podczas prezentacji drugiego tomu serii "Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951-1952".
"Czekaliśmy na tę książkę 65 lat" - powiedział Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej podczas wtorkowej prezentacji wydawnictwa "Mord w lesie katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951-52" w Warszawie.