My, jako PPS, uznajemy, że demonstracja z 13 listopada 1904 r. była początkiem rewolucji 1905 r. – powiedział PAP dr Andrzej Ziemski, przewodniczący Komisji Historycznej Polskiej Partii Socjalistycznej. Było to pierwsze od 1863 r. zbrojne starcie Polaków z wojskiem rosyjskim.
Warszawa, zabór rosyjski, początek dwudziestego wieku. Na arenie dziejów pojawia się Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej. To jej członkowie jesienią 1904 roku użyli na warszawskich ulicach broni przeciwko carskiej policji. Czy bojowcy PPS w swojej działalności uciekali się do terrorystycznych metod?
130 lat temu, 12 lipca 1894 r., z inicjatywy Józefa Piłsudskiego ukazał się pierwszy numer „Robotnika” – pisma Polskiej Partii Socjalistycznej. Narodziny pisma oznaczały symboliczne i trwałe odrodzenie wolnego słowa, niemal nieobecnego w zaborze rosyjskim od upadku powstania styczniowego w 1864 r.
89 lat temu, 12 maja 1935 r., zmarł marszałek Józef Piłsudski. „Odwołując się do Słowackiego, uważał, że bez marzeń niemożliwe jest realizowanie wielkich celów. Takim marzeniem było doprowadzenie do niepodległości Polski, traktowane przez dużą część społeczeństwa jako fanaberia” – mówił prof. Andrzej Chojnowski z Instytutu Historycznego UW.
Mówiło się, że ma zostać premierem. Ponoć otrzymał propozycję nominacji generalskiej. Na pewno w latach czterdziestych XX w. był prominentnym działaczem PPS. Odsunięcie na boczny tor za niezgodę na podporządkowanie się komunistom spowodowało, że wrócił do lekkoatletyki. Jako trener i działacz stworzył jedyną w polskiej historii „cudowną drużynę” – Wunderteam. 110 lat temu, 28 marca 1914 r. urodził się Jan Mulak.
45 lat temu, 1 października 1978 r., w Londynie zmarł Adam Ciołkosz, publicysta, jeden z czołowych działaczy PPS. Przez ponad pół wieku działał na rzecz odzyskania niepodległości. Na emigracji stał się konsekwentnym krytykiem totalitaryzmu komunistycznego.
To Józef Piłsudski pierwszy zwrócił uwagę na Aleksandrę. Z pewnością imponowała mu nie tylko uroda „towarzyszki Oli”, ale także bojowe cechy charakteru – mówi dr hab. Marta Sikorska z Uniwersytetu Łódzkiego, autorka książki „Aleksandra Piłsudska (1882-1963)”.
73 lata temu, 30 kwietnia 1950 r., w więzieniu w Rawiczu zmarł Kazimierz Pużak – członek władz PPS, podczas II wojny światowej jeden z przywódców PPS-WRN, przewodniczący Rady Jedności Narodowej; aresztowany przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.
Na Aleksandrę Piłsudską nie możemy patrzeć tylko i wyłącznie jako na żonę Józefa Piłsudskiego oraz matkę jego dzieci". Musimy bowiem patrzeć na nią również przez pryzmat jej dokonań i wkładu w walkę o niepodległość, a także w utrwalenie tradycji niepodległościowej. Musimy pamiętać, że latami zabiegała o to, aby ta tradycja została utrwalona i nie była w żaden sposób pomniejszona, zdeprecjonowana – zaznaczył w rozmowie z PAP prof. Grzegorz Nowik.
60 lat temu, 31 marca 1963 r., zmarła Aleksandra Piłsudska. „Nie możemy patrzeć na nią tylko jako na żonę Józefa Piłsudskiego. Musimy patrzeć również przez pryzmat jej wkładu w walkę o niepodległość” - mówi PAP prof. Grzegorz Nowik, historyk z PAN, zastępca dyrektora Muzeum J. Piłsudskiego w Sulejówku. Sejm RP ustanowił 2023 r. Rokiem Aleksandry Piłsudskiej.