Prezentacja zbiorów archeologicznych znalezionych podczas prac na terenie dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sobiborze. Lublin, 2016 r. Fot. PAP/W. Pacewicz
W październiku ma być udostępniona dla zwiedzających wystawa stała w budowanym Muzeum i Miejscu Pamięci w Sobiborze (Lubelskie), gdzie w latach 1942–1943 funkcjonował niemiecki obóz zagłady, w którym zamordowano ok. 180 tys. Żydów.
Wystawa, poświęcona historii tego obozu zagłady, usytuowana będzie w przeszklonej sali nowo wybudowanego w Sobiborze budynku muzealnego. "Prace nad realizacją wystawy już się rozpoczęły. Udostępnienie jej zwiedzającym planowane jest w październiku” – powiedział PAP Krzysztof Stanek z Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie, którego oddziałem jest Muzeum w Sobiborze.
Centralną część wystawy będzie stanowiła gablota, w której eksponowanych będzie około 500 muzealiów wydobytych z ziemi podczas prac archeologicznych. "Wśród nich będzie można zobaczyć zarówno przedmioty osobiste należące do ofiar, jak również artefakty związane z eksterminacją, elementy wyposażenia obozu oraz infrastruktury obozowej" – zaznaczył Stanek.
Rozstrzygnięto konkurs na aranżację wystawy w Sobiborze
Scenariusz wystawy został opracowany przez zespół z Muzeum na Majdanku. "Przestrzeń ekspozycji zostanie podzielona na poszczególne działy tematyczne opisujące powstanie, funkcjonowanie i likwidację niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze" – dodał Stanek.
Otwarcie wystawy nie będzie jednoznaczne z otwarciem Miejsca Pamięci na terenie dawnego obozu zagłady w Sobiborze. Stanek powiedział, że prowadzone będą tam jeszcze prace związane z wyeksponowaniem, odkrytych w 2014 r., fundamentów budynku, w którym znajdowały się komory gazowe. Gotowy jest już natomiast budynek muzealny, który ma łącznie ok. 750 m.kw. powierzchni. Oprócz sali wystawienniczej znajdzie się w nim m.in. sala wielofunkcyjna, w której będą prowadzone zajęcia edukacyjne.
Jeszcze przed rozpoczęciem budowy zabezpieczono miejsca masowych grobów z prochami ofiar. Polana z masowymi mogiłami - ok. 1,5 hektara powierzchni - została pokryta warstwami geowłókniny oraz kruszywa z białego marmuru.
Od 2000 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze prowadzono cyklicznie prace archeologiczne. Znaleziono blisko tysiąc różnych przedmiotów – w tym wiele rzeczy należących do przywożonych tu ludzi m.in. klucze, naparstki, okulary, łyżki, papierośnice maszynki do golenia.
Przedmioty odnalezione na terenie b. obozu zagłady w Sobiborze poddano konserwacji
Przyjmuje się, że w obozie zagłady w Sobiborze od marca 1942 r. do października 1943 r. Niemcy wymordowali około 180 tys. Żydów. Ponad połowę stanowili Żydzi z Polski, ale przywożono ich tu również z Holandii, Słowacji, Francji, Czech, Niemiec. Mordowano ich głównie w komorach gazowych, tuż po przywiezieniu do obozu. Początkowo ciała zamordowanych składano w masowych grobach. Późną jesienią 1942 r. w Sobiborze rozpoczął się proces spalania ciał, który trwał do końca funkcjonowania obozu. Ciała palono na rusztach wybudowanych na bazie szyn kolejowych.
14 października 1943 r. w obozie wybuchło powstanie, w wyniku którego część więźniów zdołała zbiec. Niedługo po tym Niemcy zlikwidowali obóz, wysadzając w powietrze budynek z komorami i demontując praktycznie wszystkie zabudowania. Na terenie obozu wyrósł las.
Pierwsze inicjatywy upamiętnienia tego miejsca kaźni podjęto na początku lat 60. XX w.; w 1965 r. odsłonięto tu pomnik, który w pierwszej połowie lat 80. został przebudowany. W 1993 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze utworzono niewielkie muzeum, które w 2012 r. stało się oddziałem Muzeum na Majdanku.
Utworzenie nowego Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze to inicjatywa podjęta przez Polskę, Holandię, Izrael i Słowację we wrześniu 2008 r. Kierunki oraz zadania dla poszczególnych etapów powstawania Miejsca Pamięci wytycza Grupa Sterująca złożona z przedstawicieli państw-uczestników projektu.
Obóz zagłady "SS - Sonderkommando Sobibór" był jednym z trzech obozów zagłady – obok Treblinki i Bełżca - powstałych w ramach Akcji Reinhardt, czyli zrealizowanej w sposób zaplanowany przez hitlerowców operacji, mającej na celu wymordowanie całej ludności żydowskiej pozostającej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i deportowanej w ten rejon. Według szacunków podczas tej akcji od marca 1942 r. do listopada 1943 r. Niemcy wymordowali około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich, z czego ok. 1,5 mln właśnie w obozach zagłady.(PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/ mok/
