Siedziba Centrali Instytutu Pamięci Narodowej. Fot. PAP/T. Gzell
Sejm powołał w piątek prof. Jana Drausa, prof. Wojciecha Polaka, prof. Mieczysława Rybę, Krzysztofa Wyszkowskiego i prof. Tadeusza Wolszę na członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Za kandydaturą prof. Drausa głosowało 236 posłów, przeciw było 201, od głosu wstrzymał się 1 poseł. Za kandydaturą prof. Polaka głosowało 235 posłów, przeciw było 199, od głosu wstrzymało się 4 posłów. Za kandydaturą prof. Ryby głosowało 232 posłów, przeciw było 198, od głosu wstrzymało się 5 posłów. Za kandydaturą Wyszkowskiego głosowało 239 posłów, przeciw było 196, od głosu wstrzymało się 4 posłów. Za kandydaturą prof. Wolszy głosowało 237 posłów, przeciw było 196, od głosu wstrzymało się 7 posłów.
Wcześniej posłowie zabrali głos w imieniu klubów i kół.
Przedstawiciele Kolegium IPN odwiedzili b. więzienie na Mokotowie
"Chciałbym, żeby Wysoka Izba wiedziała, kogo nam dzisiaj PiS serwuje do IPN. Jedna z tych osób nazywa się Krzysztof Wyszkowski. Opublikował zdjęcie pani Wandy Traczyk-Stawskiej i pani Anny Przedpełskiej-Trzeciakowskiej, bohaterek Powstania Warszawskiego, które skomentował +ci powstańcy stają po stronie Dirlewangera+. Dirlewanger to jest zbrodniarz wojenny, oficer SS, który prowadził karny oddział i zabijał powstańców" - powiedział Michał Szczerba (KO).
Marek Ast (PiS) zapowiedział, że jego klub poprze kandydatury profesorów Jana Drausa, Mieczysława Ryby, Wojciecha Polaka i Tadeusza Wolszy oraz Krzysztofa Wyszkowskiego. "Jeżeli chodzi o kandydatów świata nauki, panów profesorów to są niekwestionowane autorytety, panowie którzy już od wielu lat pracują w Kolegium IPN. Jestem oburzony tym co działo się na Komisji Sprawiedliwości, sposobem w jaki obrażaliście państwo legendę Solidarności Krzysztofa Wyszkowskiego, niekwestionowany autorytet moralny" - zaznaczył.
Zdaniem Anny Marii Żukowskiej (Lewica) IPN powinien się teraz "nazywać instytutem promowania nacjonalistów". "Bo to co robi PiS, kieruje tam osoby o jednoznacznych poglądach, osoby które są widocznie dumne z tej części historii polskiej prawicy, która była antydemokratyczna, antysemicka i nacjonalistyczna (...) To przykład jednostronnej polityki historycznej, która zakłamuje historię XX w., dlatego jesteśmy przeciwko wszystkim kandydaturom, a IPN należy zlikwidować" - mówiła.
Jacek Protasiewicz (Koalicja Polska) podkreślił, że nie będzie oceniał kandydatów i są wśród nich "tacy, których dorobek naukowy musi budzić uznanie, są też i tacy, którym żaden przyzwoity człowiek na ulicy nie powinien podawać ręki". "Ale zasadą przy powoływaniu Kolegium takiej instytucji jaką jest IPN powinno być współdziałanie consensus. IPN zajmuje się badaniem trudnej, czasami tragicznej współczesnej historii Polski, ona nigdy nie jest czarno-biała" - zauważył.
Grzegorz Braun (Konfederacja) mówił, że Konfederacja jest "między zjednoczoną łżeprawicą, która z IPN urządziła narzędzie swojej polityki propagandowej a totalną opozycją, która rada by zlikwidować tę instytucję i utopić w łyżce wody wszystkich, którzy tam kiedykolwiek pracowali". "Mamy tam ludzi odpowiedzialnych za balsamowanie i lukrowanie historii najnowszej (...) Wyjątek zrobimy może dla Krzysztofa Wyszkowskiego z uwagi na powszechnie znaną barwność tej postaci" - wskazał.
Według Tomasza Zimocha (Polska 2050) z wyboru "robiona jest sejmowa farsa". "A dotychczasowych członków Kolegium IPN wybieramy na zasadzie kopiuj-wklej (...) To są skopiowane druki sprzed siedmiu lat. Krzysztof Wyszkowski na wczorajszym posiedzeniu komisji obraźliwe wpisy dotyczące uczestniczek Powstania Warszawskiego tłumaczył zbyt grubymi palcami, którymi pisał na klawiaturze, to skandal. Nie wytłumaczył czy też grube palce były powodem obraźliwego wpisu dotyczącego najlepszej polskiej sportsmenki Igi Świątek" - mówił.
W ocenie Andrzeja Rozenka (Lewica Demokratyczna) jedyną osobą, którą "trzeba szybko skierować do IPN jest likwidator". "Koło Lewicy Demokratycznej nie poprze żadnego z tych kandydatów, z tej prostej przyczyny, że IPN trzeba zlikwidować, a nie kierować tam jakiekolwiek osoby" - powiedział.
Prof. Jan Draus urodził się on 25 marca 1952 r. w Kolbuszowej. Studiował historię w Uniwersytecie Jagiellońskim (1971-1976), gdzie w 1980 r. uzyskał doktorat. Habilitował się w 1994 r. w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, zaś tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych uzyskał w 2000 r. Wykładał na wielu uczelniach, jest autorem ponad 350 publikacji naukowych z zakresu historii najnowszej, dziejów emigracji oraz historii nauki i wychowania. W latach 1976-1980 był działaczem opozycji demokratycznej, a od 1980 r. NSZZ "Solidarność". W latach 1991-1993 był senatorem RP II kadencji i wiceprzewodniczącym Delegacji Polski w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy w Strasburgu. Członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
W latach 1990-1999 był przewodniczącym Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie i członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie. Po powołaniu Instytutu Pamięci Narodowej, został członkiem Kolegium IPN I kadencji (1999-2006). Tę funkcję w Kolegium IPN sprawował także w II (2007-2011) oraz w III kadencji (2016-2023), pełniąc rotacyjne funkcje wiceprzewodniczącego (2007-2008) i przewodniczącego (2016-2018).
Prof. Mieczysław Ryba urodził się 14 stycznia 1969 r. w Bieczu na Podkarpaciu. Z wykształcenia historyk, obecnie pracuje jako pracownik naukowy KUL, a także jako wykładowca Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Jest prezesem Klubu Inteligencji Katolickiej im. prof. Czesława Strzeszewskiego w Lublinie. Wiele lat był radnym miasta Lublina. W latach 2010-2018 zajmował stanowisko wiceprzewodniczącego Rady Miasta Lublin, a obecnie jest wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Lubelskiego.
W Warszawie otwarto Centrum Edukacyjne Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej
W latach 2007–2011 był członkiem Kolegium IPN. Jest redaktorem naczelnym "Zeszytów Społecznych KIK", publicystą politycznym i historycznym. Jest członkiem Rady Muzeum "Pamięć i Tożsamość" im. św. Jana Pawła II w Toruniu oraz członkiem Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. 27 stycznia 2022 r. Sejm RP powołał go na członka Kolegium IPN.
Krzysztof Wyszkowski urodził się 10 listopada 1947 r. w Mrągowie. Przed ukończeniem 16. roku życia podjął pracę jako robotnik fizyczny w Miejskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w Olsztynie, później był operatorem spychacza, konwojentem, ajentem stacji benzynowej i pracownikiem Olsztyńskich Zakładów Samochodowych. W 1974 r. wymógł na kierownictwie OZOS odmowę wpisania do komunistycznych związków zawodowych. Był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa od 1975 r., jako "figurant" Sprawy Operacyjnego Rozpracowania kryptonim "Kanał".
Od 1977 r. Wyszkowski był w środowisku Komitetu Obrony Robotników. W 1978 r. inicjator i autor "Deklaracji Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża". W 1979 r. dokonał pierwszej w najnowszej historii Polski lustracji obywatelskiej ujawniając na łamach pisma WZZ "Robotnik Wybrzeża", że Edwin Myszk, udający antykomunistę, jest agentem SB. Od 1979 r. zajmował się wydawaniem publikacji podziemnych. W 1980 r. był uczestnikiem strajku w Stoczni Gdańskiej, gdzie stworzył oficjalne wydawnictwo strajkowe i nadał tytuł "Solidarność" biuletynowi strajkowemu. W kwietniu 1981 r. został sekretarzem redakcji "Tygodnika Solidarność".
Kalendarium stanu wojennego 1981–1983
Po wprowadzeniu stanu wojennego został zatrzymany 13 grudnia 1981 r. w Grand Hotelu w Sopocie, następnie internowany w Strzebielinku, skąd, wykorzystując przewiezienie do szpitala w sierpniu 1982 r. uciekł, pozostając w podziemiu do 22 lipca 1983 r., gdy został tymczasowo aresztowany, ale zwolniono go na mocy amnestii. W maju i sierpniu 1988 r. uczestniczył jako doradca Komitetów Strajkowych w strajkach w Stoczni Gdańskiej. W 1989 r. pod pretekstem funkcji dźwiękowca ekipy Video Studio Gdańsk był jedynym niezależnym obserwatorem obrad okrągłego stołu i następnie w miesięczniku "Kultura" opublikował pierwszą krytyczną relację o zmowie zawartej przez władze komunistyczne z wytypowaną przez ministra SW Kiszczaka ekipą mającą reprezentować ruch solidarnościowy.
Po objęciu kierownictwa "Tygodnika Solidarność" przez Jarosława Kaczyńskiego został w nim kierownikiem działu politycznego. Wszedł w skład sztabu wyborczego Wałęsy i napisał mu przemówienie na temat polityki zagranicznej, w którym głównym celem było wejście Polski do NATO. W latach 1991–1992 Wyszkowski był doradcą premierów Jana Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego. W maju 1992 r. na łamach dziennika "Nowy Świat" ujawnił, że ówczesny szef MSZ Krzysztof Skubiszewski był agentem Służby Bezpieczeństwa, a następnie w wywiadzie dla Polskiej Agencji Prasowej, że w ówczesnym Sejmie zasiada ok. 60 byłych agentów SB, co spowodowało zgłoszenie uchwały zobowiązującej ministra SW do przedstawienia listy agentów w naczelnych instytucjach państwa polskiego, zaprezentowanej Sejmowi 4 czerwca 1992 r. jako tzw. "Lista Macierewicza". W 1995 r. w wypowiedzi dla TVN ujawnił, że Lech Wałęsa był agentem SB w latach 70., co spowodowało 15-letni proces zakończony uniewinnieniem przez Sąd Najwyższy w 2020 r. W kwietniu 2016 r. został doradcą ds. politycznych i historycznych wojewody pomorskiego Dariusza Drelicha. W czerwcu tego samego roku powołany przez Sejm w skład Kolegium IPN.
Prof. Wojciech Polak urodził się 22 lutego 1962 r. w Olsztynie. Historyk, w maju 2005 r. został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego UMK, 29 lutego 2008 r. otrzymał z rąk prezydenta Lecha Kaczyńskiego tytuł profesora nauk humanistycznych. Od 2021 r. jest dyrektorem Centrum Badania Historii "Solidarności" i Oporu Społecznego w PRL na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jest autorem wielu książek, a także artykułów, wydawnictw źródłowych i prac zbiorowych. W latach 2010-2014 pełnił funkcję kierownika Ośrodka Badań Historycznych Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku. Jest konsultantem wystawy stałej Europejskiego Centrum Solidarności. Od 2016 r. prof. Polak jest członkiem Kolegium IPN. W latach 2018-2021 był przewodniczącym tego ciała. W latach 2021-2023 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Kolegium IPN. W pracy naukowej i organizacyjnej od wielu lat jest współpracownikiem IPN, zwłaszcza Oddziału Gdańskiego i Delegatury Bydgoskiej.
Od 1980 r. był członkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W lutym 1981 r. został członkiem Zarządu Uczelnianego NZS UMK. Działalność podziemną w NZS prowadził także po wprowadzeniu stanu wojennego, był członkiem podziemnego Tymczasowego Zarządu Uczelnianego NZS UMK. Równocześnie w latach 80. współpracował ze strukturami podziemnymi "Solidarności" Regionu Toruńskiego i Regionu Olsztyńskiego. W 2016 r. został powołany w skład Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP Andrzeju Dudzie. Historyk, pracownik
Prof. Tadeusz Wolsza urodził się 13 maja 1956 r. w Oławie na Dolnym Śląsku. Historyk, pracownik Instytutu Historii PAN, w drugiej połowie lat 90. zaczął zajmować się dziejami wojennej i powojennej polskiej emigracji politycznej. Z tego zakresu przygotował kilka książek i studiów. W 2007 r. za cały dorobek naukowy i kształcenia młodej kadry naukowej otrzymał od prezydenta Lecha Kaczyńskiego nominację profesorską.
Prof. T. Wolsza: ujawniając oraz nagłaśniając zbrodnię katyńską, Niemcy działali w swoim interesie
Prof. Wolsza obok badań związanych w historią zbrodni katyńskiej i więziennictwa w PRL zajmuje się też postawami środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich w latach 1945–1990. W ramach projektów badawczych IPN koordynował pracę zespołu zajmującego się postawami dziennikarzy. Na jego dorobek składa się ponad 300 różnego rodzaju prac - monografie, wydawnictwa źródeł, studia i artykuły, a także recenzje i wywiady. Od 1999 r. prof. Wolsza pracuje na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W latach 2011-2016 z wyboru Sejmu RP był członkiem Rady IPN. W 2017 r. Senat RP wybrał go na członka Kolegium IPN. Ponadto w 2018 r. z nominacji wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego został powołany w skład Rady Muzeum przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W latach 2016-2018 był członkiem Zespołu do spraw Nagród działającego przy Prezesie Rady Ministrów. Obecnie jest doradcą marszałek Sejmu Elżbiety Witek.
Kolegium IPN, które jest organem opiniodawczo-doradczym prezesa Instytutu, ma za zadanie opiniować kierunki działalności i programy badawcze IPN, a także wyrażać opinie o przedstawionych przez prezesa IPN kandydatach na stanowiska kierownicze w Instytucie Pamięci Narodowej. (PAP)
akn/ aszw/
