Uczestniczka Powstania Warszawskiego Wanda Zalewska-Zdun (siedzi na wózku), premier Mateusz Morawiecki (C-P) składają kwiaty przed grobem Kornela Morawieckiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w pierwszą rocznicę śmierci twórcy Solidarności Walczącej. 30.09.2020. Fot. PAP/R. Pietruszka
Smutna wiadomość, w wieku 94 lat na wieczną wartę odeszła ppor. Wanda Zalewska-Zdun ps. Rawicz – sanitariuszka z Powstania Warszawskiego, żołnierz II Obwodu „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu AK – podaje Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (UdSKiOR).
"Pani Wanda do końca aktywnie działała w środowisku kombatanckim, reprezentując je na licznych uroczystościach o charakterze patriotycznym i spotykając się z młodzieżą. Niestrudzenie krzewiła pamięć o swoich poległych kolegach" - wskazano na Facebooku UdSKiOR. "Wieczne odpoczywanie racz Jej dać, Panie!" - zakończono.
Pod wpisem opublikowano zdjęcie ppor. Zalewskiej-Zdun z ubiegłorocznych obchodów 78. rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową.
Powstanie Warszawskie: Rzeczpospolita Żoliborska
"Na Wieczną Wartę odeszła ppor. Wanda Zalewska-Zdun, żołnierz Powstania Warszawskiego, dzielna i odważna Bohaterka naszej Niepodległości. Dziękujemy za wolną Polskę! Cześć Jej Pamięci!" - napisał w piątek na Fb szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk.
Na stronie UdSKiOR opublikowano wpis na Twitterze syna Pawła Zduna. "03.04.1926 - 29.01.2021 sanitariuszka Zgrupowanie +Żywiciel+ artysta plastyk, nauczycielka, najukochańsza Mama, Babcia i Prababcia odeszła w Panu. Bóg zapłać wszystkim tak licznym, którzy pomagali Mamie. Proszę o modlitwę za spokój Jej duszy" - napisał.
Wanda Zalewska-Zdun (ur. 3 kwietnia 1926 r. w Warszawie) była córką Stanisława i Heleny z domu Fontana.
W 1939 r. ukończyła Szkołę Powszechną nr 64 przy ul. Felińskiego. W latach okupacji była uczennicą tajnych kompletów Żeńskiego Gimnazjum i Liceum im. Aleksandry Piłsudskiej na Żoliborzu. Do wybuchu Powstania ukończyła I klasę licealną.
Prezydent w liście do powstańców: powstanie powinno być źródłem dumy i inspiracji
Działała w konspiracji od wiosny 1944 r. Po przejściu szkolenia sanitarnego, w lipcu 1944 r. została przydzielona do II Obwodu "Żywiciel" (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Powstanie Warszawskie spędziła służąc w punktach opatrunkowych na Żoliborzu, a przed jego kapitulacją - w szpitalu przy ul. Krechowieckiej.
Po upadku Powstaniu Warszawskiego została wywieziona wraz z częścią szpitala z ul. Krechowieckiej. Przeszła przez obóz przejściowy w Pruszkowie (Dulag 121). Trafiła do Częstochowy, gdzie w oddziale RGO (Rada Główna Opiekuńcza) dostała skierowanie na kwaterę do Kawodrzy Dolnej (zamieszkała u p. Majchrzaka i p. Świerczyńskiej). Pod koniec 1944 r., za pośrednictwem PCK odnalazła matkę, z którą wyruszyła w kierunku Warszawy, w poszukiwaniu ojca, przebywającego po wypędzeniu z Warszawy w Brwinowie.
Wiosną 1945 r. powróciła do Warszawy. W lipcu tego roku zdała egzamin dojrzałości w Liceum im. księcia Józefa Poniatowskiego na Żoliborzu. Jak podaje jej biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego "nie ujawniła swojej działalności w Armii Krajowej oraz udziału w Powstaniu Warszawskim".
W latach 1946-1949 (do absolutorium) studiowała na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Od zakończenia studiów członek Związku Polskich Artystów Plastyków. Od jesieni 1949 r. do końca 1952 r. pracowała jako projektant druków na tkaninach w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie. W 1951 r. poślubiła Stanisława Zduna, który w latach okupacji pod ps. Grom był łącznikiem w Lubelskim Okręgu AK.
Julian Kulski „Goliat”: Powstanie Warszawskie było najważniejszą częścią mojego życia
W 1952 r. otrzymała dyplom ukończenia Akademii Sztuk Pięknych. W latach 1953-60 pracowała nieetatowo jako plastyk. Od 1960 r. do 1979 r. była nauczycielką rysunku zawodowego i historii ubiorów w Zespole Szkół Odzieżowych w Warszawie.
W 1980 r. weszła do Sekcji Oświaty i Wychowania Regionu Mazowsze NSZZ "Solidarność". W październiku 2000 r. została awansowana do stopnia podporucznika.
W 2015 r. uhonorowano ją Medalem XXXV-lecia NSZZ Solidarność ("za oddaną pracę na rzecz Związku i Dobra Wspólnego", a w 2016 r. nadano jej Złotą Odznaką Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ "Solidarność" - "za szczególne zasługi dla NSZZ Solidarność w dziedzinie oświaty i wychowania".
W lipcu 1996 r. odznaczono ją Warszawskim Krzyżem Powstańczym oraz Krzyżem Armii Krajowej. W 2011 r. otrzymała Medal "Digno Laude" oraz Medal "Pro Memoria". W 2012 r. wręczono jej Złoty Medal "Za zasługi dla obronności Kraju".
W 2016 r. otrzymała "Medal Honorowy Powstania Warszawskiego 1944, 1 VIII - 2 X".(PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ pat/
