W Zakopanem wystawa "Bronisław Piłsudski - niezwykły brat Marszałka"

W tym roku przypada 150. rocznica urodzin Bronisława Piłsudskiego.

„Starszy brat marszałka Józefa Piłsudskiego był wybitnym uczonym światowego formatu, był też niezwykle zasłużony dla Muzeum Tatrzańskiego, przy tym wydaje się, że dosyć nieobecnym w naszej teraźniejszej świadomości” – mówiła dyrektorka Muzeum Tatrzańskiego Anna Wende-Surmiak.

Bronisław Piotr Piłsudski urodził się 21 października lub 2 listopada 1866 r. w Zułowie na wileńszczyźnie. W 1886 r. rozpoczął studia w Petersburgu na Wydziale Prawa. Za udział w spisku mającym na celu zamach na cara Aleksandra III został skazany na 15 lat ciężkich prac na Sachalinie. Tam zetknął się z ludem Ajnów. Po 10-ciu latach zesłania kara została zamieniona na nakaz osiedlenia się na Dalekim Wschodzie. Piłsudski nadal zajmował się badaniami na tamtejszymi ludami. Bronisław ożenił się z krewną wodza Ajnów Shinhinchou, z którą miał dwoje dzieci: syna o imieniu Sukezo i córkę Kyou.

„Starszy brat marszałka Józefa Piłsudskiego był wybitnym uczonym światowego formatu, był też niezwykle zasłużony dla Muzeum Tatrzańskiego, przy tym wydaje się, że dosyć nieobecnym w naszej teraźniejszej świadomości” – mówiła dyrektorka Muzeum Tatrzańskiego Anna Wende-Surmiak.

Bronisław Piłsudski dokonał w 1903 r. nagrań mowy Ajnów na woskowych wałkach Edisona.

„Bronisław z zesłania wracał do Polski właściwie przez cały świat. Na wystawie znalazła się mapa świata z zaznaczoną trasą jego podróży: z Sachalinu i Hokkaido do ojczyzny przez Waszyngton, Nowy Jork, Londyn, Berlin przyjechał prosto do Zakopanego w 1906 r., żeby odwiedzić swojego młodszego brata Józefa, który tu właśnie przebywał na urlopie” – opowiadała Wende-Surmiak. „Wtedy Bronisława zachwyciły Tatry i kultura góralska, a jako etnograf doceniał wartość tej kultury” – dodała.

Bronisław przyjeżdżał do Zakopanego na krótkie pobyty, a w latach 1912-1914 pomieszkiwał pod Tatrami i zajmował się badaniami etnograficznymi. Dla Muzeum Tatrzańskiego zebrał cenną kolekcję ponad 200 eksponatów etnograficznych, które w całości pokazano po raz pierwszy na wystawie w willi „Oksza”.

Kolejna część wystawy to miejsca w Zakopanem związane z Bronisławem Piłsudskim, a w kolejnej części można oglądać Piłsudskiego wśród Ajnów. Na ekspozycji znalazł się m.in. portret etnografa pędzla Adamasa Warnasa Litewskiego, malarza, który uwiecznił Piłsudskiego w Zakopanem. Ten portret zniknął po wojnie bez śladu i został odnaleziony przez muzealników z Muzeum w Sulejówku w ubiegłym roku.

Na wernisażu wystawy w oddziale Muzeum Tatrzańskiego w willi „Oksza” byli obecni wnuk Józefa Piłsudskiego i dyrektor Muzeum w Sulejówku, Krzysztof Jaraczewski oraz prawnuczka Dana Onyszkiewicz i prawnuk marszałka Jerzy Jaraczewski.

„W rodzinie mało wiedzieliśmy o bracie pradziadka Bronisławie Piłsudskim. Wiedzieliśmy, że tak jak pradziadek Józef został zesłany w głąb Rosji. Ja wieku 14 lat dowiedziałam się, że mamy jeszcze rodzinę w Japonii, czyli wujka Kazuyasu Kimura – wnuka Bronisława i jego rodzinę. Skontaktowali się z nami, ponieważ kręcono w Japonii dokument na temat Bronisława Piłsudskiego. Wówczas japońska rodzina przyjechała do Polski” – mówiła Dana Onyszkiewicz.

W 2013 r. w muzeum Ajnów w japońskim mieście Shiraoi na wyspie Hokkaido odsłonięto pomnik polskiego etnografa. W uroczystości brał wówczas udział były minister kultury Bogdan Zdrojewski. Na wystawie można oglądać kilkuminutowy film z tamtego wydarzenia.

„Japończycy odkrywają teraz postać Bronisława na nowo. Jego historia jest bardzo tragiczna. Musiał zostawić rodzinę i powrócił do ojczyzny. To absolutnie fascynujące, że wszyscy Polacy wiedzą, kim był Józef Piłsudski, a jego brat, wybitny etnograf jest właściwie postacią nieznaną” – dodała Dana Onyszkiewicz.

Bronisław Piłsudski zmarł w 17 maja 1918 r. w Paryżu, najprawdopodobniej w wyniku samobójstwa.

Wystawa objęta jest honorowym patronatem prezydenta Andrzeja Dudy. (PAP)

szb/ as/