W czwartek w Białymstoku odbyły się uroczystości związane z 96. rocznicą wyzwolenia miasta spod okupacji niemieckiej. 19 lutego 1919 r. z miasta odjechał ostatni pociąg z - ewakuującą się do Prus Wschodnich - armią niemiecką.
Główne obchody rocznicy miały miejsce na cmentarzu wojskowym. W uroczystości wzięli udział m.in. przedstawiciele władz miejskich i wojewódzkich, kombatanci i poczty sztandarowe.
Kwiaty składano też przy pomniku marszałka Józefa Piłsudskiego w centrum miasta. Niedaleko pomnika, na placu przy Archiwum Państwowym można oglądać plenerową wystawę przygotowaną wspólnie przez archiwum i Muzeum Wojska w Białymstoku.
To zbiór archiwalnych fotografii i dokumentów. Ekspozycja dotyczy zagadnień związanych nie tylko wyzwoleniem miasta w lutym 1919 roku, ale też wcześniejszych wydarzeń, jak wybuch I wojny światowej, okoliczności zajęcie Białegostoku przez Niemców oraz czasu okupacji.
Choć Polska odzyskała niepodległość 11 listopada 1918 roku, to niemiecka okupacja Białegostoku zakończyła się kilka miesięcy później - 19 lutego 1919 roku.
Wtedy wygasło bowiem, podpisane w nocy z 11 na 12 listopada 1918 roku - polsko-niemieckie porozumienie, na mocy którego Niemcy mogli korzystać z linii kolejowej przebiegającej przez miasto do transportowania swoich wojsk stacjonujących na Wschodzie - do Prus Wschodnich.
Z miasta odjechał wówczas ostatni pociąg z niemieckim wojskiem, a na ulicach pojawili się pierwsi polscy żołnierze. "Trudno nam wyobrazić sobie entuzjazm, który ogarnął białostoczan na widok polskich mundurów, który towarzyszył świadomości, że oto znajdują się we własnym kraju, odrodzonym po ponad stuleciu niewoli" - mówił w czasie uroczystości zastępca prezydenta Białegostoku Rafał Rudnicki.
Uroczyście polskie wojsko powitano w wyzwolonym Białymstoku 22 lutego 1919 roku. Formalnie miasto stało się częścią II Rzeczypospolitej dopiero 2 sierpnia 1919 roku, na mocy ustawy o podziale administracyjnym kraju, która utworzyła województwo białostockie ze stolicą w Białymstoku.
Zdaniem niektórych historyków, późniejsze wyzwolenie miasta skutkowało "opóźnieniem w demokratyzacji", w porównaniu do reszty kraju. Ale wraz z wyzwoleniem w Białymstoku nastąpiło ożywienie w tworzeniu struktur samorządowych: najpierw odbyły się wybory do rady miasta, a następnie parlamentarne.
W tym czasie uwidoczniła się też aktywność mniejszości narodowych w mieście. Białystok w tym okresie był miastem wielonarodowościowym, gdzie obok siebie żyli m.in. Polacy, Żydzi, Rosjanie i Niemcy. (PAP)
swi/ rof/ par/
