Jan Nowak-Jeziorański. Fot. PAP/M. Trembecki
Co drugi Polak (50 proc.) słyszał o Janie Nowaku-Jeziorańskim, ale kojarzy go tylko 21 proc. osób najmłodszych - wynika z badania TNS Polska. Przeprowadzono je w związku z planowanym filmem o losach Nowaka. Jego producentem jest Muzeum Powstania Warszawskiego.
Badanie "Pamięć o Janie Nowaku-Jeziorańskim" przeprowadzono w dniach 19-24 lutego br. na reprezentatywnej grupie 1010 mieszkańców Polski w wieku 15 lat i więcej. Respondentów pytano, o których postaciach z okresu II wojny słyszeli. Najlepiej rozpoznawalną postacią okazał się gen. Władysław Anders (64 proc.), ale Nowak-Jeziorański znalazł się na drugim miejscu - słyszało o nim 50 proc. badanych.
Z sondażu wynika, że postać Nowaka jest lepiej znana mężczyznom niż kobietom (55 wobec 45 proc.) oraz osobom z wyższym wykształceniem (59 proc.). Częściej rozpoznają go osoby najstarsze, powyżej 60 lat (63 proc.). Najsłabiej jego postać znają najmłodsi - w grupie 15-19 lat 21 proc. - i osoby z wykształceniem podstawowym (37 proc.). Spośród osób, które słyszały o Nowaku-Jeziorańskim połowa kojarzy go z Radiem Wolna Europa (52 proc.), a jedna trzecia z kurierem komendy Armii Krajowej (34 proc.). Rzadziej jest znany jako powstaniec warszawski (15 proc.) i dyplomata (14 proc.). 16 proc. osób, które kojarzą Nowaka nie wie, kim był.
Badanych pytano także skąd czerpią wiedzę o II wojnie. Najczęstszym źródłem okazały się programy telewizyjne (41 proc.), szkoła (29 proc.), książki (28 proc.) i filmy (22 proc.). Rzadziej respondenci czerpią wiedzę z internetu (14 proc.) i audycji radiowych (6 proc.). Nieco ponad jedna czwarta (27 proc.) deklaruje, że nie interesuje się tematem II wojny. Częściej odpowiadały tak kobiety niż mężczyźni (30 wobec 24 proc.), osoby młodsze (36 proc.), z wykształceniem podstawowym (35 proc.)
"Z badania wynika, że Nowak-Jeziorański jest postacią rozpoznawalną dla połowy Polaków. Natomiast niepokojące, że kojarzy go tylko 21 proc. młodych. I to do nich będziemy kierować nasz film i działania mu towarzyszące. Chcemy wywołać swoistą modę na Nowaka-Jeziorańskiego. Uważamy, że to wyjątkowy bohater" - mówił podczas poniedziałkowej konferencji prasowej dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski.
Wśród działań, które przybliżą młodym postać Nowaka-Jeziorańskiego Muzeum zapowiada publikacje, wystawy, gry planszowe, aplikacje, konferencję naukową czy pakiety edukacyjne dla szkół. "Chcemy, by dzięki tym działaniom Nowak stał się postacią rozpoznawalną i by można było czerpać z jego dorobku. Choć nie był supersprawny został kurierem, wielokrotnie podczas wojny przedostawał się z Warszawy do Londynu. Udawało mu się to, bo miał wolę działania, siłę, energię i chcemy zachęcić młodych, by go naśladowali" - podkreślił Ołdakowski.
Film "Kurier", którego reżyserem i autorem scenariusza jest Władysław Pasikowski, ma być historycznym kinem akcji i dotyczyć fragmentu życia Nowaka. "Będą to jego misje podczas II wojny z Londynu do Warszawy przed powstaniem. Obecnie mamy gotowy scenariusz, pracujemy nad znalezieniem producenta wykonawczego. Wniosek o przygotowanie produkcji jest już w Polskim Instytucie Sztuki Filmowej. Gromadzimy budżet, rozmawiamy ze sponsorami, bo film w dużej części mamy nadzieję będzie finansowany przez prywatnych sponsorów. Film najwcześniej ukaże się w 2018 r." - powiedział dyrektor.
Obecna na konferencji historyk Alexandra Richie, która znała osobiście Jeziorańskiego przyznała, że był wyjątkowy w każdym tego słowa znaczeniu. "Miał trzy razy więcej energii niż przeciętny człowiek. Wyjątkowe było przede wszystkim jego zaangażowanie w kwestie wolności, nie tylko Polski, ale w ogóle każdego człowieka. Myślę, że ważne jest też to, co robił po wojnie, nie tylko działalność w Radio Wolna Europa, ale także w Waszyngtonie. Był w stanie zmobilizować tysiące przedstawicieli Polonii do działań na rzecz Polski, miał dostęp do amerykańskich prezydentów. Była to postać wielowymiarowa" - dodała Richie.
Zdzisław Jeziorański (Jan Nowak to jeden z pseudonimów okupacyjnych) urodził się w 1913 r. w Warszawie. Brał udział w kampanii wrześniowej, potem zaangażował się w działalność konspiracyjną - był członkiem Związku Walki Zbrojnej i żołnierzem Armii Krajowej. Uczestniczył m.in. w Akcji "N", w ramach której kolportowano wśród Niemców antyhitlerowskie materiały propagandowe w języku niemieckim. Odbył pięć wypraw na trasie Warszawa-Londyn jako kurier Komendanta Głównego AK i jego łącznik z rządem polskim w Londynie. Walczył w powstaniu warszawskim.
Po wojnie pozostał za granicą. Od 1948 r. pracował w Radiu BBC. 3 maja 1952 r. poprowadził pierwszą audycję Radia Wolna Europa w języku polskim. Dyrektorem sekcji polskiej RWE był do 1976 r. Następnie zamieszkał w USA, gdzie był rzecznikiem spraw polskich. Swoje przeżycia wojenne opisał w słynnej książce "Kurier z Warszawy". Na stałe powrócił do Polski w 2002 r. Aktywnie włączył się w życie kraju, zaangażował się m.in. w promowanie integracji Polski z Unią Europejską. Zmarł 20 stycznia 2005 r. (PAP)
akn/ agz/
