Uroczystość przekazania Muzeum Historii Polski dokumentacji filmów „Zapomniana Odyseja” oraz „Druga Prawda” Fot. MHP
Z udziałem rodzin Sybiraków, kombatantów i ambasador Barbary Tuge-Erecińskiej w ambasadzie RP w Londynie odbyła się uroczystość przekazania Muzeum Historii Polski dokumentacji filmów „Zapomniana Odyseja” oraz „Druga Prawda” powstałych w latach 90. ubiegłego wieku. W imieniu Muzeum dar odebrał dyrektor MHP Robert Kostro.
Pierwszy z filmów opowiada o emigrantach w Anglii, ofiarach zsyłek w głąb Związku Sowieckiego w latach 1940-41. Drugi dokument dotyczy relacji polsko-żydowskich na przestrzeni wieków. Ich autorkami są nieżyjące już dokumentalistki Jagna Wright i Aneta Naszyńska.
Podczas uroczystości w Londynie o „wielkim znaczeniu kolekcji dla historii Polski” mówiła polska ambasador. Robert Kostro zapewnił darczyńców, że dokumentacja zostanie rzetelnie opracowana przez historyków Muzeum we współpracy z Fundacją Kresy-Syberia. „Na pewno fragmenty bezcennej dokumentacji znajdą się na wystawie MHP” – zaznaczył Kostro. Materiały niedługo będą dostępne do obejrzenia w Wirtualnym Muzeum Kresy-Syberia.
Podczas uroczystości obecni przedstawiciele rodzin kombatanckich wspominali swoje tragiczne historie i podkreślali, że dzięki pracom takich osób jak Wright i Naszyńska mogą być one nauką dla kolejnych pokoleń.
W latach 90. Jagna Wright postanowiła utrwalić na taśmie filmowej wspomnienia mieszkających na emigracji w Anglii ofiar masowych zsyłek Polaków w głąb Związku Radzieckiego w latach 1940-41. Do Jagny przyłączyła się profesjonalna operatorka kamery, Aneta Naszyńska. Dzięki ich pracy powstał unikalny materiał, jeden z pierwszych takich zapisów ze wspomnieniami Sybiraków, których historii przez lata nikt nie chciał słuchać. W oparciu o swoje wywiady i zebrane materiały Wright i Naszyńska stworzyły film dokumentalny „Zapomniana Odyseja”. Dzięki wielkiemu wysiłkowi autorek dokument w końcu trafił do brytyjskiej telewizji i został opisany w prasie, a następnie pokazywany był w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Następny projekt Jagny i Anety to dokument „Druga Prawda” o relacjach polsko-żydowskich na przestrzeni wieków. To głos autorek, że w dyskusji o udziale Polaków w mordowaniu Żydów, która właśnie toczyła się wokół Jedwabnego, nie powinno zabraknąć zapisu pamięci o współistnieniu obu narodów na ziemiach polskich i o kulturze, która z tej symbiozy wyrosła.
W trakcie pracy nad tym filmem Jagna walczyła już z chorobą nowotworową. Film został ukończony na kilka tygodni przed jej śmiercią. Aneta sama kontynuowała pracę nad upowszechnieniem obu filmów. Kres także jej planom położyła niespodziewana śmierć zaledwie trzy lata po odejściu Jagny.
Obydwa filmy są dobrze znane w Polsce. „Zapomniana Odyseja” wyświetlana była podczas przeglądu „Kogo kręci kino historyczne” w 2008 roku organizowanego przez Muzeum Historii Polski.
Jagna Wright – ur. 15 lipca 1950 r. w Gdyni, z domu Rapf; studiowała jęz. angielski na Uniwersytecie Warszawskim; wyjechała z mężem Stephenem Wrightem do Anglii i tam już została; wychowała troje dzieci; zafascynowana historią i kulturą polską oraz losami ludzi zesłanymi na margines historii, chciała, by zostały one zapisane. Z powodu braku zainteresowania tematem profesjonalistów, postanowiła sama zrealizować taki film. Własnym sumptem zaczęła przygotowania dokumentacji. Wtedy dołączyła do niej Aneta Naszyńska, operatorka. W wyniku ich pracy powstały dwa dokumenty: „Zapomniana Odyseja”, „Druga Prawda”. Jagna Wright zmarła na raka 16 czerwca 2007 r.
Aneta Naszyńska – ur. 2 maja 1958 r. w Opatówku, z domu Jaśkiewicz; wyjechała do Anglii tuż przed stanem wojennym i już została; wychowała dwóch synów; pracowała jako montażystka filmowa w brytyjskiej telewizji; pochodząc z rodziny szczególnie ciężko doświadczonej przez historię, zawsze interesowała się dziejami Polski i Polaków; pracowała z Jagną Wright przy realizacji „Zapomnianej Odysei” i „Drugiej Prawdy”. Po śmierci przyjaciółki i współpracowniczki pracowała nie tylko nad rozpowszechnianiem ich filmów, ale i nowymi materiałami – o Monte Cassino, rocznicach katyńskich czy Powstaniu Warszawskim. Aneta Naszyńska zmarła nagle w Chile, na raka mózgu, 4 czerwca 2010 r.
www.muzhp.pl
