Ignacy Daszyński. Fot. PAP/CAF/Archiwum
Inspiruje nas wolność – to hasło obchodów 100. rocznicy utworzenia Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej i odzyskania niepodległości przez Polskę, zaplanowanych w Lublinie na cały 2018 rok. Mieszkańcy mogą zgłaszać swoje propozycje świętowania.
"W Lublinie wybuchła niepodległość i w Lublinie wybuchła wolność. Chcemy mówić o tej wolności w każdym niemal wymiarze" – powiedział prezydent Lublina Krzysztof Żuk. Podkreślił, że Lublin ma szczególne prawo do mówienia o niepodległości i jej świętowania, bo to tutaj miały miejsce wydarzenia, które wpływały na procesy wolnościowe w Polsce. To w Lublinie powstał w 1918 r. Tymczasowy Rząd Ludowy, tutaj też bardzo aktywnie działały środowiska opozycyjne w okresie PRL. W 1980 roku w Lublinie miała miejsce fala strajków, nazwanych potem Lubelskim Lipcem, które poprzedziły protesty na Wybrzeżu i powstanie Solidarności.
"Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej zapisał się takimi działaniami prawnymi, które zainicjowały to, co dzisiaj jest standardem w demokratycznym państwie. O tym często zapominamy, że to w Lublinie zrodziła się ta niepodległość, ale też ta regulacja prawna, która weszła w życie" – zaznaczył Żuk.
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej – znany również jako rząd Ignacego Daszyńskiego, lub rząd lubelski – został utworzony w Lublinie, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. Program rządu przedstawiono w manifeście, w którym mówiono o równouprawnieniu obywateli pod względem politycznym, a także o wolności sumienia, druku, słowa, zgromadzeń, pochodów, zrzeszeń i strajków. Zapowiedziano ośmiogodzinny dzień pracy, postulowano nacjonalizację kopalń i wielkiej własności ziemskiej. Kształt przyszłego państwa polskiego określono jako demokratyczną republikę parlamentarną. Zapowiadano powszechne wybory do Sejmu. 12 listopada 1918 r. gabinet Ignacego Daszyńskiego oficjalnie przekazał władzę Józefowi Piłsudskiemu.
Lublin ma szczególne prawo do mówienia o niepodległości i jej świętowania, bo to tutaj miały miejsce wydarzenia, które wpływały na procesy wolnościowe w Polsce - podkreślił prezydent Lublina Krzysztof Żuk. To w Lublinie powstał w 1918 r. Tymczasowy Rząd Ludowy, tutaj też bardzo aktywnie działały środowiska opozycyjne w okresie PRL. W 1980 roku w Lublinie miała miejsce fala strajków, nazwanych potem Lubelskim Lipcem, które poprzedziły protesty na Wybrzeżu i powstanie Solidarności.
Lubelskie obchody – oprócz wydarzeń związanych z 100. rocznicą odzyskania niepodległości - odnosić się też będą do zjawiska podziemnego ruchu wydawniczego w PRL-owskim Lublinie, kształtowania się ówczesnej demokratycznej opozycji, czy Lubelskiego Lipca. W programie obchodów znalazły się projekty edukacyjne, wydawnicze i artystyczne, dla młodzieży i dorosłych, które będzie realizował przez cały 2018 rok Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN. To samorządowa instytucja kultury działająca w Lublinie na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji.
W programie obchodów są też koncerty, wystawy, widowiska. Historyczny kontekst odzyskiwania wolności przypomni wystawa "Drogi do niepodległości" w Muzeum Lubelskim, a w halach Targów Lublin zaprezentowana zostanie interaktywna wystawa pokazująca historię lubelskiego przemysłu. Planowane jest także plenerowe widowisko na Placu Zamkowym, podczas którego lubelskie kamienice mają się stać scenografią multimedialnego spektaklu o niepodległości. Odbywający się co roku w Lublinie latem Europejski Festiwal Smaku poświęcony będzie tym razem 20-leciu międzywojennemu.
Istotnym elementem obchodów będą wydarzenia związane ze 100-leciem powstania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. "To był pierwszy uniwersytet powołany już w wolnej Polsce. Pierwsze zajęcia odbywały się już w grudniu 1918 r." – przypomniała prorektor KUL prof. Iwona Niewiadomska.
W kalendarzu obchodów 100-lecia KUL są debaty, konferencje, spotkania, koncerty, wydarzenia artystyczne, okolicznościowe publikacje, w tym także poświęcone postaci założyciela tej uczelni ks. Idziego Radziszewskiego. Na uczelni powstaje też specjalny cyk nagrań "100 historii na 100-lecie KUL", w którym prezentowane są wspomnienia absolwentów uczelni i osób związanych w uniwersytetem. "Uniwersytet to ludzie.(…) Chcemy pokazać uczelnię jako tę, która rzeczywiście dawała wolność" – zaznaczyła prof. Niewiadomska.
W czerwcu odbędzie się światowy zjazd absolwentów KUL. "To jest ten most między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Chcemy, żeby to było spotkanie pokoleń, żeby to jednej strony był taki testament wolności, ale z drugiej strony - wyzwanie dla wolności na przyszłość" – dodała prorektor KUL.
Do współorganizowania obchodów i zgłaszania własnych projektów i pomysłów na uczczenie rocznic zaproszeni są mieszkańcy miasta, organizacje społeczne, instytucje. Projekty te będą realizowane poprzez system grantów indywidualnych, uruchomiony przez miasto.
"Obecnie tworzymy pewne ramy obchodów i chcielibyśmy zachęcić do tego jak najwięcej organizacji, partnerów, w przede wszystkim mieszkańców. To nasze wspólne święto, z którego wszyscy powinniśmy się cieszyć, być dumni i wszyscy powinniśmy tworzyć" – powiedział wiceprezydent Lublina Krzysztof Komorski.
Pomysły można zgłaszać na adres: wolnosc2018@lublin.eu.(PAP)
autor: Renata Chrzanowska
ren/aszw/
