Piotr M.A. Cywiński, dyrektor Muzeum Auschwitz. Fot. PAP/D. Delmanowicz
Dobiegają końca prace nad scenariuszem nowej wystawy polskiej w bloku 15 na terenie Miejsca Pamięci Auschwitz. Zastąpi ona istniejącą ekspozycję, prezentowaną od 1985 r. – poinformował we wtorek rzecznik Muzeum Auschwitz Bartosz Bartyzel.
„Gotowy scenariusz wraz z kosztorysem prac konserwatorskich oraz inwestycyjnych zostanie w drugiej połowie 2019 r. przekazany do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego celem ustalenia ścieżki finansowania” – powiedział rzecznik.
Jak podkreślił dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr M.A. Cywiński, w nowej ekspozycji „historia okupacji Polski przez Niemcy podczas II wojny światowej, a także polskich ofiar Auschwitz będzie ukazana również w kontekście okresu międzywojennego Ziemi Oświęcimskiej, działań okupanta na tym terenie”.
„Ważnym elementem wystawy będą informacje o pomocy więźniom KL Auschwitz niesionej przez lokalną ludność, oraz o przyobozowym ruchu oporu” – podkreślił Cywiński.
Rzecznik Muzeum poinformował PAP, że aktualnie - po przeprowadzonych w placówce wewnętrznych konsultacjach i uzgodnieniu koncepcji wystawy - dopracowywana jest finalna wersja scenariusza. „W Muzeum powołany został zespół zadaniowy, który realizuje ten projekt. Jest on odpowiedzialny za przygotowanie kosztorysu przedsięwzięcia, a następnie koordynację prac konserwatorskich i inwestycyjnych” – wyjaśnił.
Zaznaczył, że równolegle prowadzone są prace w bloku 15. Obejmują one m.in. skaning laserowy wnętrz i elewacji obiektu wraz z wykonaniem wielobranżowej inwentaryzacji budowlanej oraz opracowanie kompletu dokumentacji mającej na celu ocenę techniczną i konserwatorską zabytku.
O zmianie stałej ekspozycji, która ukazuje martyrologię narodu polskiego w czasie niemieckiej okupacji, wspomniał ostatnio – pytany o to przez PAP – wicepremier prof. Piotr Gliński. Jak powiedział, „w ciągu kilku najbliższych lat sprawa zostanie sfinalizowana”.
Rzecznik Muzeum Auschwitz Bartosz Bartyzel przypomniał we wtorek, że polska ekspozycja narodowa jest w tej chwili jedną z najstarszych wystaw prezentowanych w Miejscu Pamięci. Mieści się ona w poobozowym bloku 15 w byłym niemieckim obozie Auschwitz I. Zajmuje oba piętra budynku.
Wystawa w bloku 15, która powstała w 1985 r. i później była modyfikowana po przełomie 1989 r., przybliża wydarzenia, ilustrując je głównie zdjęciami.
Wystawa zaczyna się od wybuchu II wojny światowej. Ukazana jest kampania wrześniowa, pierwsze zbrodnie Wehrmachtu i SS na Polakach, a także przejawy ruchu oporu, m.in. oddział mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Ukazany jest system prawny wprowadzony przez III Rzeszę na ziemiach do niej wcielonych i okupowanych. Widz dowie się, że represjom od pierwszych chwil poddawani byli Polacy i polscy Żydzi. Mowa jest o masowych egzekucjach dokonywanych na Żydach. Ukazane są niemieckie więzienia oraz powstające obozy i getta.
Elementy, które zostały umieszczone na parterze już po przełomie 1989 r., ukazują też w skrótowej formie napaść Związku Sowieckiego, zsyłki Polaków na Wschód, mord na polskich oficerach, a także gehennę naszych rodaków na Wołyniu, której doznali od ukraińskich nacjonalistów.
Na pierwszym piętrze ekspozycja przybliża Polskie Państwo Podziemne i udział Polaków w walkach na różnych frontach. Wśród ilustracji są m.in. zdjęcia wspólnych działań polskich i sowieckich partyzantów. Ukazany jest szlak bojowy I Armii Wojska Polskiego, od sformowania w Sowietach po zdobycie Berlina. Wspomniano o powstaniu w getcie warszawskim i o zrywie sierpniowym stolicy.
Scharakteryzowano też różne nurty polskiego ruchu oporu – AK jako „opartą na szerokiej bazie doraźnie skonsolidowanych ugrupowań politycznych o charakterze demokratycznym”, BCh „utworzone przez partie chłopskie”, NSZ, które „reprezentowały skrajnie nacjonalistyczne ugrupowania polityczne”, a także AL, „siłę zbrojną inspirowaną z Moskwy”.
Ekspozycję zamyka instalacja byłego więźnia Auschwitz prof. Józefa Szajny. To obozowe „pasiaki” ustawione tak, że przypominają więźniów wracających z pracy. Od widza oddziela je ogrodzenie z drutu kolczastego.
Polska ekspozycja jest w złym stanie technicznym. Remontu wymagają pomieszczenia. W wielu miejscach łuszczy się farba na ścianach, a prezentowane materiały są już nadgryzione zębem czasu.
Stałe ekspozycje narodowe, upamiętniające ofiary niemieckiego obozu Auschwitz, powstawały z inicjatywy środowisk byłych więźniów w blokach byłego obozu Auschwitz I. Pierwszą, czechosłowacką, otwarto w 1960 r. Obecnie jest ich kilkanaście. W ostatnich kilkunastu latach znaczna ich część została gruntownie zmodernizowana. Stało się tak m.in. z rosyjską, żydowską, francuską, a także z wystawami poświęconymi Żydom węgierskim, słowackim oraz więźniom z Czech. Powstała nowoczesna ekspozycja upamiętniająca męczeństwo Romów.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów. Do obozu deportowali ok. 150 tys. Polaków. Blisko połowa straciła życie.
W 1947 r. na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. W ub.r. zwiedziło je ponad 2,15 mln osób, w tym 405 tys. Polaków. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ mabo/ agz/
