Artykuły historyczne

Akcja „Getto” – braterstwo broni Armii Krajowej i podziemia w getcie warszawskim

W poniedziałek wieczorem 19 kwietnia 1943 r. na ulicach przylegających do walczącego getta doszło do pierwszej potyczki żołnierzy Armii Krajowej próbujących udzielić pomocy bijącym się z siłami niemieckimi. Była to jedna z największych akcji zbrojnych AK przed wybuchem Powstania Warszawskiego.

100 lat temu urodził się Andrzej Romocki

100 lat temu, 16 kwietnia 1923 r., urodził się Andrzej Romocki – „Andrzej Morro” – harcerz i podchorąży, uczestnik akcji zbrojnych Kedywu AK. „Potrafił skutecznie dowodzić. Wykazywał się dużą odwagą, walczył na pierwszej linii” – mówi PAP historyk z Uniwersytetu Warszawskiego dr hab. Tadeusz Paweł Rutkowski.

80 lat temu niemiecka machina propagandowa ujawniła sowiecką zbrodnię w Katyniu

80 lat temu, 11 kwietnia 1943 r., świat dowiedział się o zbrodni popełnionej trzy lata wcześniej na polskich oficerach w niewoli sowieckiej. Agencja „Transocean” poinformowała na podstawie raportu niemieckich władz w Smoleńsku o „odkryciu masowego grobu ze zwłokami 3 tysięcy oficerów polskich”.

70 lat temu zmarł Stanisław Wojciechowski, drugi prezydent II RP

70 lat temu, 9 kwietnia 1953 r., zmarł Stanisław Wojciechowski, współzałożyciel PPS, działacz spółdzielczy. W 1922 r. wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta RP; w 1926 r. w czasie zamachu majowego zrzekł się sprawowanej funkcji, chcąc zapobiec wojnie domowej.

„Pamięć czynu i zasługi” – 85 lat temu przyjęto ustawę o ochronie czci Marszałka Piłsudskiego

85 lat temu, 7 kwietnia 1938 r., prezydent Ignacy Mościcki podpisał „Ustawę o ochronie Imienia Józefa Piłsudskiego”. Jej zapisy były formalnym potwierdzeniem budowanego od 1926 r. kultu Komendanta, którego źródeł można dopatrywać się w najwcześniejszym okresie jego działalności.

130 lat temu powstała Liga Narodowa pod przywództwem Romana Dmowskiego

130 lat temu, 1 kwietnia 1893 r., powstała Liga Narodowa – organizacja stanowiąca zaczątek nowoczesnego obozu narodowego, którego programowym celem było reprezentowanie narodu polskiego we wszystkich trzech zaborach i wywalczenie Polsce pełnej niepodległości.

60 lat temu zmarła Aleksandra Piłsudska

60 lat temu, 31 marca 1963 r., zmarła Aleksandra Piłsudska. „Nie możemy patrzeć na nią tylko jako na żonę Józefa Piłsudskiego. Musimy patrzeć również przez pryzmat jej wkładu w walkę o niepodległość” - mówi PAP prof. Grzegorz Nowik, historyk z PAN, zastępca dyrektora Muzeum J. Piłsudskiego w Sulejówku. Sejm RP ustanowił 2023 r. Rokiem Aleksandry Piłsudskiej.

„Trzaskać!” – 80 lat temu Grupy Szturmowe Szarych Szeregów przeprowadziły Akcję pod Arsenałem

80 lat temu, 26 marca 1943 r., u zbiegu ul. Długiej i Bielańskiej w Warszawie, w pobliżu budynku Arsenału, członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów pod dowództwem Stanisława Broniewskiego „Orszy” przeprowadzili akcję odbicia z rąk gestapo Janka Bytnara „Rudego”. Przeszła ona do historii jako Akcja pod Arsenałem.

80 lat temu ukazał się komunikat Kierownictwa Walki Cywilnej dotyczący karania szmalcowników

80 lat temu, 18 marca 1943 r., w konspiracyjnym „Biuletynie Informacyjnym” ukazał się komunikat Kierownictwa Walki Cywilnej dotyczący karania szmalcowników. „Z komunikatu wynikało, że przypadki szantażu i czerpania korzyści z tragicznego położenia Żydów stanowiły zbrodnię wobec praw Rzeczypospolitej i podlegały karze” – mówi PAP dr Roman Gieroń z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie.

80 lat temu w okupowanej Polsce wylądował pomysłodawca i współtwórca „Cichociemnych” mjr Jan Górski

W nocy z 14 na 15 marca 1943 r. w okolicy Książenic koło Grodziska Mazowieckiego wylądowali trzej „Cichociemni”. Wśród nich był mjr Jan Górski - pomysłodawca i współtwórca „Cichociemnych”. W specjalnych pasach mieli równowartość 7 mln dolarów na potrzeby AK i Podziemnego Państwa Polskiego.