Artykuły historyczne

Ferdynand A. Ossendowski. Pisarz demaskator

142 lata temu, 27 maja 1876 r., urodził się Ferdynand Antoni Ossendowski. Pisarz, podróżnik, awanturnik… Ale przede wszystkim demaskator mrocznych kulisów rewolucji bolszewickiej i prywatny wróg Włodzimierza Iljicza Lenina. Nawet po śmierci.

Polska historia spleciona z portugalską

W ciągu ponad tysiąca lat istnienia polskiej państwowości Rzeczpospolitą i Portugalię, mimo dużej odległości geograficznej, łączyło wiele. Do dziś w tym iberyjskim kraju znajduje się wiele pomników, ulic, a także miejsc użyteczności publicznej, które swoją nazwę zawdzięczają mieszkańcom Polski.

Noc pod Celestynowem

75 lat temu, w nocy z 19 na 20 maja 1943 r., Grupy Szturmowe Szarych Szeregów odbiły pod Celestynowem 49 polskich więźniów przewożonych do Auschwitz.

Bronisław Piłsudski. Król końca świata

100 lat temu, 17 maja 1918 r., zmarł Bronisław Piłsudski – ktoś znacznie ważniejszy niż brat swego wielkiego brata. Jako zesłaniec na Sachalinie prowadził badania etnograficzne tak ważne, że na podstawie ich wyników cały naród Ajnów po latach odbudował swoją kulturę. Jego pomniki stoją dziś w Japonii, w Polsce zaś wciąż pozostaje w cieniu Józefa.

Artykuły henrykowskie: pierwsza konstytucja Rzeczypospolitej 

445 lat temu, 20 maja 1573 r., ogłoszono ustalone na sejmie elekcyjnym artykuły zwane henrykowskimi, określające ustrój Rzeczypospolitej pod panowaniem królów elekcyjnych. „Owe artykuły to nasza jedyna przed dobą stanisławowską pisana konstytucja” – pisał o nich prof. Władysław Konopczyński.

Adam Stefan Sapieha: życie niezłomne

Choć oficjalnie nigdy nie był głową polskiego Kościoła, był nią od ostatnich dekad zaborów do również schyłkowych dekad stalinizmu. O Polsce myślał jednak nie w kategoriach politycznych – bo kolejne systemy przemijały na jego oczach, co kilka lat – lecz w kategoriach myślenia ludzi, którzy musieli w nich żyć. Adam Stefan Sapieha skończyłby dziś 151 lat.

Andrzej Towiański: kochając wroga

140 lat temu, 13 maja 1878 r., w Zurychu zmarł Andrzej Towiański. Ten religijny wizjoner był jedną z kluczowych postaci polskiego romantyzmu. Sam napisał niewiele, ale jego wpływ na Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego czy szerzej: Wielką Emigrację, był nie do przecenienia

Henryk Walezy – władca dwóch państw

11 maja 1573 r. szlachta zebrana we wsi Kamień pod Warszawą dokonała wyboru pierwszego w polskiej historii króla elekcyjnego Henryka de Valois. Panowanie francuskiego następcy tronu było krótkie, lecz bardzo silnie odcisnęło się na dziejach Rzeczypospolitej.

Cezary Chlebowski: bez pokory

Pięć lat temu, 9 maja 2013 r., zmarł Cezary Chlebowski. Pisarz, który jak mało kto przyczynił się do zachowania pamięci o Armii Krajowej. A robił to piekielnie skutecznie, w najgorszych dla tej pamięci czasach.

Józef Poniatowski: człowiek, który mógł być królem

255 lat temu, 7 maja 1763 r. w Wiedniu, urodził się Józef Poniatowski. Jeden z największych polskich wodzów był w stanie przeważyć szalę kampanii napoleońskich, z niewielką armią Księstwa Warszawskiego skutecznie stawiał czoła potężnej Austrii. Miał wady, ale był też jedynym Polakiem, któremu koronę polską oferowało dwóch cesarzy.