Artykuły historyczne

45 lat temu zmarł prof. Oskar Halecki - jeden z najbardziej oryginalnych historyków XX w.

45 lat temu, 17 września 1973 r., na emigracji w USA zmarł prof. Oskar Halecki, jeden z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych polskich historyków XX wieku. Był zwolennikiem budowy bliskich związków państw Europy Środkowej, wzorowanych na unii polsko-litewskiej.

25 lat temu w krypcie prezydenckiej katedry św. Jana w Warszawie złożono szczątki I. Mościckiego

25 lat temu sprowadzone ze Szwajcarii prochy prezydenta Ignacego Mościckiego i jego małżonki zostały złożone w krypcie archikatedry warszawskiej. Mościcki – prezydent RP w latach 1926–1939 – jako głowa państwa realizował linię polityczną Piłsudskiego. „Nie był politykiem w znaczeniu charakterologicznym. Nigdy nie patrzył na sprawy kraju w sposób całościowy, głównie interesowały go kwestie gospodarcze, i to traktowane bardzo technicznie” – mówił PAP prof. Andrzej Chojnowski.

215 lat temu urodził się Maurycy Mochnacki

215 lat temu, 13 września 1803 r., urodził się Maurycy Mochnacki. I choć zmarł trzydzieści lat później, zdążył zostać jednym z najbardziej znaczących publicystów swojej epoki, wybitnym analitykiem polskich zrywów niepodległościowych.

335 lat temu wojska Jana III Sobieskiego pokonały pod Wiedniem armię turecką

335 lat temu, 12 września 1683 r., pod Wiedniem wojska polsko-habsburskie pod wodzą króla Jana III Sobieskiego pokonały armię turecką dowodzoną przez wezyra Kara Mustafę. Triumf ten uważany jest za jeden z największych w polskiej historii i moment przełomowy dla losów całej Europy.

50 lat temu Ryszard Siwiec dokonał samospalenia

8 września 1968 r. podczas uroczystości centralnych dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie dokonał samospalenia Ryszard Siwiec, weteran AK, filozof. Był to protest przeciwko udziałowi Ludowego Wojska Polskiego w inwazji na Czechosłowację. 

70 lat temu Władysław Gomułka został odsunięty od władzy

Władysław Gomułka był chyba najsilniejszą osobowością wśród komunistów. Kolejne lata powojennej historii Polski były wyznaczane przez jego wzloty i upadki. Pierwszy z nich rozegrał się między 31 sierpnia a 2 września 1948 r.

Literatura po 1968 r. wciąż na nowo przeżywała Praską Wiosnę

Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w sierpniu 1968 r. rozpoczęła w Czechosłowacji okres tzw. normalizacji, czyli politycznego marazmu, który trwał kolejne dwadzieścia lat. Nie przekładał się on jednak na literaturę, która zarówno na emigracji, jak i w kraju wciąż na nowo przeżywała Praską Wiosnę.

100 lat temu urodził się ks. Zdzisław Peszkowski

100 lat temu, 23 sierpnia 1918 r., urodził się Zdzisław Peszkowski – harcerz, żołnierz amii Andersa, ksiądz katolicki, kapelan Rodzin Katyńskich. Przywoływaniu pamięci o tamtym ludobójstwie poświęcił życie. W tym kontekście data jego urodzin współgra z przypadającym 23 sierpnia Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu.

50 lat temu protestowano przeciw tłumieniu Praskiej Wiosny 

Inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 r. wstydzili się nawet sami komuniści. Była ona bowiem kompromitacją pacyfistycznej narracji prowadzonej do tamtego momentu przez ZSRS. Jednak najsilniej protestowały społeczeństwa, a nie państwa – w tamtym momencie uwikłane w skomplikowaną grę zimnej wojny.

50 lat temu rozpoczęła się operacja „Dunaj”

50 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 r., w Czernej nad Cisą rozpoczęła się operacja „Dunaj”. Łącznie 600 tys. żołnierzy Układu Warszawskiego przekroczyło granicę Czechosłowacji. Oznaczało to koniec marzeń o demokratyzacji tego kraju, którą przeprowadzał wówczas Alexander Dubček. Jednym z głównych inicjatorów interwencji zbrojnej był Władysław Gomułka.