Artykuły historyczne

97 lat temu urodził się historyk Janusz Tazbir

Janusz Tazbir był nie tylko jednym z najwybitniejszych polskich badaczy dziejów kultury, lecz także należał do wąskiego grona historyków, autorów książek, po które sięgały rzesze czytelników. Był erudytą, humanistą i wszechstronnym uczonym, ale także organizatorem nauki historycznej, wieloletnim dyrektorem Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Gdyby żył, 5 sierpnia skończyłby 97 lat.

Jak jezuici sarmatów uczyli?

Stanisław Hozjusz, czołowy zwolennik kontrreformacji, wiedział, co robi, kiedy zdecydował się sprowadzić jezuitów do Polski. Wtedy jeszcze stosunkowo młody zakon, założony przez Ignacego Loyolę, szturmem zaczął zmieniać Europę, kształtując ją zgodnie z linią Watykanu. W jakim stopniu udało się jezuitom wpłynąć na sarmatów? Czy może ponieśli klęskę? I jaką rolę odegrały w tym prowadzone przez nich szkoły?

80 lat temu zginął Krzysztof Kamil Baczyński, jeden z najwybitniejszych poetów pokolenia Kolumbów

Krzysztof Kamil Baczyński był autorem zaledwie pięciu tomików wierszy, a jednak uważa się go za najwybitniejszego poetę pokolenia Kolumbów. Zginął 80 lat temu na placu Teatralnym, czwartego dnia Powstania Warszawskiego, trafiony kulą w głowę.

120 lat temu urodził się Witold Gombrowicz - mistrz zrywania masek

Nazywany mistrzem zrywania masek, uznawany za tego, który najpełniej w literaturze opisał grę i teatralność relacji międzyludzkich, jeden z najciekawszych polskich pisarzy XX w. 120 lat temu, 4 sierpnia 1904 r., w podradomskich Małoszycach urodził się Witold Gombrowicz. Decyzją Sejmu RP jest patronem 2024 roku.

100 lat temu zmarł Joseph Conrad – najsłynniejszy pisarz pochodzący z Polski

„Gdybym nie był pisał po angielsku, nie byłbym pisał wcale” – wspominał. Dokładnie 100 lat temu 3 sierpnia 1924 roku zmarł Joseph Conrad, a właściwie Józef Teodor Konrad Korzeniowski, autor między innymi „Jądra Ciemności”, „Lorda Jima”, „Nostromo, „Smugi cienia”, „Tajnego agenta” i „W oczach Zachodu”.

Poeci Powstania Warszawskiego - brylanty, którymi strzelano do wroga

Należymy do narodu, którego losem jest strzelać do wroga z brylantów - powiedział Stanisław Pigoń, komentując wstąpienie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego do oddziału dywersyjnego. W Powstaniu Warszawskim zginęli także inni poeci, m.in. Tadeusz Gajcy, Zdzisław Stroiński, Krystyna Krahelska.

80 lat temu zginęła Krystyna Krahelska - poetka, która dała twarz Syrence

80 lat temu, drugiego dnia Powstania Warszawskiego, zginęła Krystyna Krahelska - harcerka, poetka, żołnierz AK, autorka jednej z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej "Hej chłopcy, bagnet na broń". Jej twarz uwieczniona została w stojącym nad Wisłą pomniku warszawskiej Syreny.

80 lat temu w Warszawie wybuchło powstanie – największy zryw w okupowanej przez Niemców Europie

1 sierpnia 1944 r. o godzinie 17.00 na mocy decyzji dowództwa Armii Krajowej w Warszawie rozpoczęło się powstanie. Przez 63 dni trwała heroiczna i osamotniona walka z Niemcami. Celem była w pełni niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i sowieckiej dominacji.

Powstanie Warszawskie dzień po dniu: 1 sierpnia

1 sierpnia 1944 r. wybucha największy zryw miejski w okupowanej przez Niemców Europie - Powstanie Warszawskie. Wśród rannych już pierwszego dnia jest sanitariuszka, poetka, autorka piosenki „Hej chłopcy, bagnet na broń” Krystyna Krahelska. To ona pozowała do pomnika warszawskiej Syrenki.

1984: niezależne obchody 40-lecia Powstania Warszawskiego

Opozycja demokratyczna nie skupiała się jedynie na teraźniejszości czy przyszłości Polski i Polaków. Pamiętała również o przeszłości, a przede wszystkim o jej odkłamywaniu i wspominaniu zdarzeń przemilczanych przez władze peerelowskie. Tak było m.in. w wypadku II wojny światowej. Nawiązywano do tradycji Polskiego Państwa Podziemnego, przypominano dowódców Wojska Polskiego z lat 1939–1945, ważniejsze wydarzenia tego okresu (w tym te przemilczane lub zakłamane przez propagandę PRL, zwłaszcza takie jak agresja sowiecka z 17 września 1939 r. czy zbrodnia katyńska). Nie zapominano również oczywiście o Powstaniu Warszawskim, które (poza Katyniem) należało do zdarzeń historycznych z okresu 1939–1945 najczęściej opisywanych w książkach i prasie, przypominanych na znaczkach, kartach pocztowych i stemplach.