7. przegląd filmowy Echa Katynia
W kwietniu, w związku z 76. rocznicą Zbrodni Katyńskiej, w kilkudziesięciu miastach Polski (łącznie ponad 40 miejsc emisji) Instytut Pamięci Narodowej organizuje 7. przegląd filmowy Echa Katynia. W jego ramach pokazane zostaną filmy dotyczące Zbrodni Katyńskiej i innych represji komunistycznych.
Od 2010 roku Instytut Pamięci Narodowej corocznie w kwietniu organizuje przegląd filmowy Echa Katynia.
Jest to szczególne wydarzenie, którego celem jest upamiętnienie ofiar Zbrodni Katyńskiej. W repertuarze znajdują się dzieła reżyserów polskich i zagranicznych, będące refleksją nie tylko nad Zbrodnią Katyńską, ale także nad innymi zbrodniami systemu komunistycznego. Emitowane produkcje odnoszą się do relacji świadków zbrodni, konstrukcji sowieckiego systemu terroru, ale również dramatów rodzin ofiar zbrodni.
W tym roku przegląd już po raz czwarty będzie miał wymiar ogólnopolski (w latach 2010-2012 odbywał się tylko w Warszawie). Projekcje filmowe odbędą się w ponad 40 różnych miejscach w całej Polsce. Inicjatywa ma charakter edukacyjny, a wstęp jest bezpłatny. W pokazach często biorą udział całe klasy szkolne.
W wielu miastach projekcjom towarzyszą prelekcje historyczne, dyskusje z udziałem reżyserów, naukowców, dziennikarzy, producentów filmowych, a także członków rodzin zamordowanych.
Przegląd Echa Katynia, jak sama nazwa wskazuje to nie tylko filmy o Zbrodni Katyńskiej. Filmów na ten temat w Polsce powstało wiele, zdecydowana większość w latach 90., kiedy po upadku systemu komunistycznego takie produkcje – już na szczęście bez oglądania się na cenzurę – mogły wreszcie powstawać. Wiele z nich zostało wyświetlonych na przeglądzie. Jednak jego ideą jest także prezentowanie produkcji wychodzących poza sam Katyń. Należy pamiętać, że Mord Katyński nie był pierwszą zbrodnią reżimu stalinowskiego na Polakach. Przeprowadzona przez NKWD w latach 1937-38 „operacja polska” była zakrojona na znacznie większą skalę. Następstw Zbrodni Katyńskiej możemy doszukiwać się również w Polsce po zakończeniu II wojny światowej. Ofiarami systemu komunistycznego byli żołnierze podziemia niepodległościowego, a sposób w jaki byli mordowani często przypominał ten z Katynia.
W ramach poprzednich edycji przeglądu zaprezentowanych zostało łącznie 31 filmów, powstałych w Polsce, a także na Białorusi, Łotwie, Ukrainie, w Czechach, Danii, Rosji i USA.
W tym roku pokazane zostaną kolejne trzy produkcje filmowe i będą to:
• Pokuta, reż. T. Abuładze, ZSRR 1984 r.
Film gruzińskiego reżysera Tengiza Abuładze powstał w 1984 roku, ale na ekrany wszedł dopiero w roku 1986. Wprowadzenie go do kin było wydarzeniem filmowym, ale też politycznym – było to jedno z pierwszych dzieł poruszających temat zbrodni stalinizmu.
Film „Pokuta” to przypowieść o zbrodniach władzy, o gnębieniu i szykanowaniu ludzi, o skazywaniu ich na obozy i śmierć. Mimo posługiwania się alegorią sceny przesłuchań są głęboko poruszające. Jest to też opowieść – moralitet o odpowiedzialności za swoje czyny za życia, ale również po śmierci.
Dzieło Abuładze było nominowane do nagrody Złoty Glob w kategorii film obcojęzyczny, zostało wyróżnione nagrodą FIPRESCI i Grand Prix w Cannes, a także otrzymało nominację do Złotej Palmy w Cannes.
• "Epitafia Katyńskie", real. P. Brzezińska, M. Dancewicz, M. Drążewski, P. Pawlicki, P. Weychert, Polska 2010 r.
Epitafia Katyńskie to krótkie portrety filmowe wybranych ofiar Zbrodni Katyńskiej, nie tylko oficerów, ale także naukowców, lekarzy, nauczycieli, sportowców etc. Każdy z nich trwa około trzech minut i w poruszający sposób przedstawia indywidualne historie bohaterów. Opierając się m. in. na rodzinnych pamiątkach, listach obozowych i wspomnieniach krewnych, autorom udało się pokazać nie tylko dramatyczny los zamordowanych, ale także ich życie rodzinne, przedwojenne zajęcia, karierę zawodową, zasługi dla państwa. Dodatkowym walorem jest atrakcyjna forma wizualna produkcji.
Podczas przeglądu Echa Katynia zostanie wyemitowanych 9 wybranych odcinków o ofiarach Zbrodni Katyńskiej upamiętnionych w konkursie organizowanym przez IPN pt. „Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy…”.
• Zapora, reż. K. Starczewski, Polska 2016 r.
Film „Zapora” w reżyserii pracownika BEP IPN, Konrada Starczewskiego, jest dokumentem poświęconym majorowi Hieronimowi Dekutowskiemu. Na godzinny obraz składają się przede wszystkim wspomnienia podkomendnych „Zapory”, jego kolegów, przyjaciół i członków rodziny. Dobór tych osób oraz ich wypowiedzi czyni z filmu wartką, dramatyczną opowieść o jednym z najwybitniejszych dowódców partyzanckich Lubelszczyzny - cichociemnego, żołnierza polskiego podziemia niepodległościowego, zamordowanego przez komunistów i skazanego przez nich na wieczną niepamięć.
Dokument powstał z fascynacji sylwetką „Zapory” i wypowiedziami ludzi, którzy go znali i opowiadali o jego przeszłości. Twórcy filmu postanowili urozmaicić jednak ten materiał, obrazując niektóre wydarzenia animacjami, wykorzystującymi najnowsze zdobycze techniki filmowej i komputerowej. W efekcie wyszło dzieło atrakcyjne wizualnie, interesujące również dla młodszego pokolenia.
Program przeglądu w Warszawie:
13 kwietnia, Kino Muranów, ul. gen. Andersa 5, Warszawa
18.00 Dyskusja (wprowadzenie do filmu)
18.30 Pokuta, reż. T. Abuładze, ZSRR 1984 r.
14 kwietnia, Kino Muranów, ul. gen. Andersa 5, Warszawa
18.00 Epitafia Katyńskie, real. P. Brzezińska, M. Dancewicz, M. Drążewski, P. Pawlicki, P. Weychert, Polska 2010 r..
18.30 Zapora, reż. K. Starczewski, Polska 2016 r.
Programy przeglądu w poszczególnych miejscowościach będą systematycznie publikowane na stronie www.pamiec.pl/echakatynia
Patronem medialnym przeglądu jest portal historyczny www.dzieje.pl
