IPN: dyskusja nt. albumu z fotografiami Juliena H. Bryana

Udział wezmą:

Tomasz Stempowski – redaktor książki, Archiwum IPN
Adam Mazur – Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu
Sam Bryan – syn autora fotografii Juliena H. Bryana, filmowiec, wykładowca uniwersytecki (online)
Prowadzenie: Adam Hlebowicz – dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN

Dyskusja będzie tłumaczona na jęz. angielski.

Organizatorzy: Instytut Pamięci Narodowej, Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” w Warszawie

Patroni medialni: TVP Historia, DoRzeczy, Dzieje.pl

* * *

IPN wydał unikatowy album z fotografiami Juliena H. Bryana. Cały świat, a zwłaszcza Polacy pamiętają jego zdjęcia z walczącej Warszawy 1939 r., które stały się symbolem rozpoczęcia II wojny światowej, a jednocześnie zapowiedzią, jak okrutna i bezwzględna będzie ta wojna. Bryan, który był wtedy jedynym zachodnim korespondentem prasowym w naszym kraju, na zawsze pozostał przyjacielem Polski i Polaków. Także dzięki temu IPN mógł wydać polsko-angielski album „Najbardziej tajemniczy kraj świata”. Związek Sowiecki w fotografiach i tekstach Juliena H. Bryana 1930–1959 / The Most Mysterious of Countries. The Soviet Union in the Photographs and Writings of Julien H. Bryan 1930–1959. 

Album zawiera fotografie Juliena H. Bryana, wykonane w czasie jego wizyt w Związku Sowieckim w latach 1930–1937, 1946–1947 oraz 1956–1959, m.in. w Moskwie, Leningradzie, Kijowie i innych miastach, na wsi oraz na Kaukazie i Syberii. Zdjęcia uzupełniają teksty Bryana poświęcone jego podróżom do ZSRS i doświadczeniom z fotografowaniem i filmowaniem w tym kraju.

To zapis życia codziennego w Związku Sowieckim w latach 1930–1959. Na ten okres przypada największy terror – apogeum stalinizmu. Zdjęcia Bryana trzeba więc oglądać pamiętając, co działo się wtedy w ZSRS (zbiorowe zbrodnie, eksterminacja całych grup społecznych czy narodowości, czas gułagów, budowy kanału Biełamorskiego i terroru, który mógł  przynieść śmierć nawet 40 milionom ludzi, destrukcja kultury, złamanie fundamentów zachodniej cywilizacji. Jakie intencje przyświecały Bryanowi, gdy przedstawiał na Zachodzie w miarę neutralne zdjęcia – zdawałoby się – normalnego kraju? Czy wiedział o zbrodniach? O wielkim głodzie?  Pewnie dopiero z perspektywy czasu.

Bryan jest fotografem dostępnej dla niego codzienności. A album „Najbardziej tajemniczy kraj świata” nie  jest pomnikiem systemu komunistycznego, lecz zwyczajnych ludzi, którzy w nim żyli. Bryan jest także podróżnikiem szukającym egzotyki. Odwiedził rejony Kaukazu (Gruzja, Dagestan, Kabardyno-Bałkarię) oraz Uzbekistan i Kazachstan.

Jak fotografie Juliena Bryana ukazujące Związek Sowiecki znalazły się w zasobie Instytutu Pamięci Narodowej? W 2009 r. podczas przygotowań Instytutu do rocznicy wybuchu II wojny światowej i przeglądu zdjęć dokumentujących niemiecką napaść na Polskę w 1939 r., okazało się, że większość z nich została zrobiona przez żołnierzy Wehrmachtu i reprezentuje ich punkt widzenia. Wyjątkiem były zdjęcia Juliena Bryana z oblężenia Warszawy. IPN nawiązał  kontakt z synem Juliena, Samem. Tak jak ojciec, jest on bardzo przychylny Polsce i otwarty na współpracę. W rezultacie do zasobu archiwum Instytutu trafiły kopie cyfrowe zdjęć Bryana z Polski i Niemiec, których oryginały przechowywane są w Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie. Okazało się, że Sam Bryan w swoim prywatnym archiwum posiada także zbiór zdjęć ojca ze Związku Sowieckiego. Za jego zgodą i te fotografie IPN mógł zeskanować i umieścić w swoim zasobie.

Źródło: IPN