Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie w Warszawie. Fot. PAP/P. Nowak
Deportacje naszych rodaków na Sybir były niezwykle bolesnym i tragicznym doświadczeniem dla całego Narodu – napisano w uchwale, którą Sejm RP przyjął przez aklamację. 10 lutego minęło 80 lat od rozpoczęcia wywózek obywateli II RP z terenów okupowanych przez ZSRS.
Prof. D. Boćkowski: Sowieci dążyli do oczyszczenia Kresów z polskich elit
Sejm RP przyjął w czwartek przez aklamację uchwałę w sprawie upamiętnienia 80. rocznicy pierwszych deportacji Polaków na Sybir z terenów okupowanych przez Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich.
"Dokładnie osiemdziesiąt lat temu rozpoczął się dramat mieszkańców wschodnich kresów Rzeczypospolitej zajętych przez Sowietów na mocy paktu Ribbentrop - Mołotow. 10 lutego 1940 roku rozpoczęła się wywózka Polaków na Sybir. Pierwsze deportacje dotknęły osadników wojskowych, leśników, kolejarzy oraz urzędników państwowych. Wspólnie z całymi rodzinami stawali się ofiarami zbrodniczego systemu. Bezkresne stepy i lasy tajgi obwodów irkuckiego, omskiego, nowosybirskiego czy archangielskiego miały być ich domem na lata zsyłki. Dla wielu stały się również grobem. Surowa przyroda, ekstremalne temperatury, nieludzkie warunki bytowe, głodowe racje żywnościowe oraz katorżnicza praca sprawiały, że szansę przeżycia mieli tylko najsilniejsi" - napisali autorzy uchwały.
80 lat temu ZSRS przeprowadził pierwszą z czterech masowych deportacji Polaków
"Do maja 1941 roku odbyły się cztery, przeprowadzone na masową skalę deportacje. W ich efekcie na zsyłkę trafiło około miliona Polaków, ale również wielu Ukraińców, Białorusinów i Żydów, obywateli Rzeczypospolitej. Życie na zesłaniu straciło prawie 200 tysięcy spośród nich. Wielu z tych, którzy przeżyli, nie dostało szansy powrotu do Ojczyzny. Ich żywot dokonał się na obczyźnie, a ich potomkowie żyją tam do dziś" - przypomina uchwała.
"Deportacje naszych rodaków na Sybir były niezwykle bolesnym i tragicznym doświadczeniem dla całego Narodu. Komunistyczny reżim zamierzał dokonać eksterminacji elit politycznych, gospodarczych i intelektualnych oraz rozbić strukturę społeczną Polski. Pomimo skali i charakteru podjętych działań nie udało się zniszczyć ducha w naszym Narodzie. Nie ma słów, które by w pełni oddały dramat naszych rodaków. Żyli i pracowali ze świadomością, że niewielu może być dany powrót do domów. Pamięć o zesłaniach niech będzie przestrogą dla obecnych i przyszłych pokoleń oraz dowodem, do czego zdolny może być człowiek. Mając w pamięci tragiczny los i bohaterską postawę setek tysięcy deportowanych, w 80 rocznicę pierwszych deportacji Polaków na Syberię, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd wszystkim Zesłańcom oraz ich rodzinom" - dodali autorzy uchwały.
Okupacja sowiecka
10 lutego 1940 r. rozpoczęła się pierwsza masowa deportacja obywateli polskich na wschód. Objęła 140 tys. osób. Do czerwca 1941 r. władze Związku Sowieckiego, okupującego wówczas część Polski, zorganizowały cztery wywózki. Kolejne deportacje polskich obywateli przeprowadzono w kwietniu i czerwcu 1940 r. oraz w przededniu wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej pod koniec maja 1941 r.
Całkowita liczba wywiezionych w głąb Związku Sowieckiego nie jest dokładnie znana. Ze źródeł NKWD wynika, że w latach 1940-1941 w czterech masowych operacjach deportowano kilkaset tysięcy polskich obywateli - według dr. hab. Sławomira Kalbarczyka z IPN liczba ta wynosi około 320-330 tys. osób. Natomiast środowiska sybirackie podają wyższe szacunki. Związek Sybiraków przed kilku laty oceniał, że Sowieci wywieźli 1,3 mln polskich obywateli, z których co trzeci zginął. (PAP)
aszw/
